ఎండాకాలం వచ్చింది. ఎండలు మండిపోతుంటాయి. పగటి, రాత్రి ఉష్ణోగ్రతలు పెరుగుతూ ఉంటాయి. వేసవి పెట్టే ఇబ్బందులు, తెచ్చే అనర్థాలు ఎన్నెన్నో ఒకటోక్కటిగా మనుషులకు అనుభవానికి వస్తుంటాయి. అధికార యంత్రాంగం ఎక్కడా త్రాగునీటికి సమస్య రాకుండా చూడాలని ప్రణాళికలు వేస్తూ, పర్యవేక్షిస్తూ ఉంటుంది. నీరు తెచ్చే పెట్టే కన్నీటి సమస్యలు అసంఖ్యాకంగా వార్తా పత్రికలలో ప్రత్యేక కథనాలుగా, శిఖరవార్తలుగా దర్శనమిస్తుంటాయి. పాలకులు అంతా సజావుగానే సాగుతున్నట్లు, లేదా ఎదురవుతున్న సమస్యలను పరిష్కరిస్తూ, అధిగమిస్తూ ప్రజల ఇక్కట్లను తొలగిస్తూన్నట్లుగా మాట్లాడుతూ ఉంటారు. ప్రతిపక్షాలు ప్రభుత్వాలను నిలదీస్తుంటాయి, నిందిస్తూ ఉంటాయి. సెలబ్రిటీల నీటి పొదుపు గురించి, జల సంరక్షణ గురించి సందేశాత్మక చిత్రాలను చూసి తరిస్తూ ఉంటాం. ఇవన్నీ సరే సాధారణ పౌరులుగా మనకున్న జలస్పృహ ఎంత? జలసంరక్షణా చైతన్యం ఎంత? జల సమృద్ధి కొరకు మనం చేపట్టే కార్యక్రమమేమిటి? నిత్య అనుదిన జీవితంలో ఆచరణ పూర్వకంగా మనం ఎక్కడ ఉంటామనేది ముఖ్య విషయం. నీటి ఎద్దడి, కొరతల గురించి మనకు తెలుసు. జలసంపద పెరగాలంటే మనం ఏం చేయాల్సి ఉంటుందనేది కూడా ఆలోచించాలి.
మనలో ఎంత మందికి ఈ భూమండలం మీద ఉన్న జలవనరులో 97.5 శాతం ఉప్పునీరే ననేది తెలుసు? ఇంతగా ఉన్న నీరు త్రాగటానికి, స్నానపానాలకు నిరుపయోగం. మిగతా కొంత నీరు ఏదైనా ఉందంటే అది ఐస్ రూపంలో గడ్డకట్టుకుని పోయి ఆర్కిటిక్, అంటార్కిటిక్ ధృవ ప్రాంతాలలో ఉంది. కేవలం 0.26 శాతం నీరు మాత్రమే నదులు, సరోవరాలు, జలాశయాలు లాంటి నీటి తావుల్లో ఉంది. మన భారతదేశం లాంటి దేశాల్లో జలకాలుష్యాన్ని అరికట్టటంగానీ, కాలుష్యం లేకుండా చేయటంగానీ దాదాపుగా అసాధ్యం. నీరు కలుషితం కావటం వల్ల వచ్చే సమస్యలు వాటి తీరు తెన్నులూ వేరే ఉన్నాయి. అందరికీ పరిశుభ్రమైన లేదా నిర్మలమైన జలం అందించినప్పుడే ఏ దేశమైన ఆయురారోగ్య సంపదలు సమృద్దిగా ఉండగలుగుతుంది. జనసాంద్రత అధికంగా ఉన్న మనలాంటి దేశంలో జలస్పృహ, జలచైతన్యం ప్రతి ఒక్కరికీ ఎంతయినా అవసరం. కొన్ని అంచనాలు, నివేదికల్లాంటివి తెలిపే విషయం ఏమంటే ఈ దేశం నీటి సమస్యలను సరిగ్గా ప్రాధాన్యకరించుకోలేదని. నీటి సమస్యలను సత్వరమే గుర్తించటం నాటికి పరిష్కారం చూపటం నిరంతరాయంగా సాగాల్సిన ఒక పరిక్రమం. నీటి సమస్యలకు పప్రథమ ప్రాధాన్యమే లేనిచోట జల వినియోగ దుర్వినియోగాల గురించి విధాయక మార్గదర్శకాలు మాత్రం ఎట్లా ఏర్పడతాయి. ప్రతి రంగంలోనూ ఇదే అస్తవ్యస్థ పారిశ్రామికంగా జలవనరుల వినియోగం ఎట్లా ఉండాలి? ఒక దేశానికి ఎటువంటి నీటి సమస్యలు ఏయే కాల సందర్భాలలో వస్తాయనేదాని గురించి ఒక అవగాహన ఉండాలి. నీటిని వేరు పరచటం ముఖ్యంగా పరిశ్రమలకు నీటివనరు, సాధారణ జనవినియోగానికి సంబంధించిన వినియోగాల విషయంగా స్థూల అంచనాలు తప్ప విధానాలు లేవు. పరిశ్రమలు వినియోగించే నీరు, ఆ నీటి వినియోగం వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే వ్యర్థాల నిర్వహణ గూర్చి కూడా ఎంతో ముందు చూపు, దార్శనిక దృష్టి అవసరం. ఇప్పుడంతా స్మార్ట్ సిటీస్ పేరిట ప్రభుత్వం ఎంతో ఖర్చు చేస్తున్నది కానీ, వాటికి మౌలిక వసతులు లేవు ప్రత్యేకంగా తాగునీరు, ఇతర అవసరాల కోసం వాడేందుకు నీళ్లు లేవు. ఆ నగరాల ఇబ్బందులేవో అవి పడుతున్నై.
భూగర్భ నీటి నిలువలు క్రమేణా తగ్గుతూ వస్తున్నాయి. ఎండాకాలం కనుక అవి మరింతగా క్షీణిస్తాయి. వర్షపు నీటిని వొడిసిపట్టేందుకు సరైన పధకాలు లేవు. తమిళనాడు రాష్ట్రమొక్కటే వాటర్ హార్విస్టింగ్ను ప్రనాళికాబద్దంగా నిర్వహిస్తూ వస్తున్నదని నివేదికలు చెపుతున్నాయి. ఒక కటుకైన వాస్తవం ఏమంటే సరిగ్గా శుద్ధి చేయబడకుండానే అందించే నీటికి అవి ఎంత కాలుష్యభారంతో ఉన్న నీటికి పన్ను చెల్లింపు దారులుగా మిగులుతూ ఉన్నాం. కలుషితం కాని, హాని కారకాలు లేని శుద్ధ జలాన్ని ఏ ప్రభుత్వమైనా అందించే యత్నం చేస్తుందంటే కొంచెం గర్వపడాలి. వాస్తవానికి ఆచరణలో అటువంటి దాఖలాలూ లేవు. వినియోగిస్తున్న వారిగా మనం చేయగలిగిన పని మాత్రం ఒకటి ఉంది. అదేమంటే నీళ్లు వాడే విషయంగా మన అనుదిన అలవాట్లను కొద్దిగా మార్చుకోవటం. అవసరం ప్రతిదినం ప్రతి వ్యక్తి తాను ఆరోజు ఎంత పరిశుభ్రమైన నీటిని పొదుపుగా, మితంగా వాడుతూ ఈ వనరును భవిష్యత్ తరాల కోసం మిగులుగా చూపాలనుకోవాలి. ఎంత వీలయితే అంత మితంగా వాడాలి. నల్లా లేదా పంపు తిప్పి వదలకోకుండా పళ్లుతోముకునేటప్పుడు, షేవింగ్ చేసుకునేటప్పుడు చేయకూడదు. ఒక లోటా నీరు అవసరమైన చోట రెండు గ్లాసులలోనే సరిపెట్టుకోగలగాలి. నిపుణులు, స్వచ్ఛంద కార్యకర్తలు పౌరులకు ఇస్తున్న సూచన ఏమంటే ఎక్కువ సమయం స్నానల గదుల్లో గడుపుతూ నీటిని అధికంగా వాడకుండా ఉండాలంటున్నారు. ఆహార వ్యర్థాలను కంపోస్టుగా మార్చుకోవటం, అంట్లు తోమినప్పుడు విచక్షణ లేకుండా నీళ్లు వ్యర్థం చేయకూడదని చెపుతున్నారు. నీటి వినియోగం విషయంలో రెండు రకాల ఆలోచనా విధానాలు ఎలా ఉన్నాయో గాంధీజీ ఉదంతం తెలుపుతుంది. ఒక సందర్భంలో గాంధీ, నెహ్రులు ఒక వేడుకలో పాల్గొనేందుకు వెళ్లారు. ముందుగా జవహర్లాల్ నెహ్రూ రెండు మూడు మగ్గుల నీటితో కాళ్లూ, చేతులూ కడుక్కున్నారట. తరువాత గాంధీజీ ఒకే ఒక్క లోటాలోని సగం నీళ్లతోనే ఆ పని కానిచ్చేశారు. నెహ్రూ గాంధీజీని మరికొంత నీరు తీసుకోమని సూచించగా గాంధీ అభ్యంతరం చెపుతూ ఈ వనరు నాది కాదు. భవిష్యత్ది. ఈ నీరు నాకు కాదు, రాబోయే తరాల వారికి అని చెప్పాడట. నీటిని దుబారా చేయటమా? పొదుపుగా వాడటమా? అనేది పౌర సమాజం తెలుసుకోవాలి.
- డా।। ఆర్. సీతారామారావు
ఎ : 9866563519