హిమాలయ పర్వతాలలో సాధువులు, సన్యాసులు ఏం చేస్తుంటారు? సమాజంతో సంబంధం లేకుండా ఏకాంతంగా పర్వతాల మధ్య అరణ్యాల లోనో, గుహల్లోనో, లోయల్లోనో, శిఖరాలపైననో ఎక్కడో ఏకాంతంగా జీవిస్తూ, తపస్సు చేస్తూ వారు సాధించేదేమిటీ? వారికీ సమాజానికీ మధ్య సంబంధం ఏమన్నా వుందా? ఈ సమాజాభివృద్ధి కృషిలో వారి పాత్ర ఏమిటీ? వారివల్ల సమాజానికి జరిగే మేలు ఎటువంటిది? ఇలాంటి అనేక సందేహాలు మనలాంటి వారికి కలగడం సహజమే. సాధారణంగా సాధవులకూ, సమాజానికీ మధ్య సంబంధం ఏమీ లేదనే చాలామంది అభిప్రాయం. అయితే కొంత మంది సాధువుల విషయంలో మాత్రం ఈ అభిప్రాయం సరికాదని ప్రత్యక్ష అనుభవం ద్వారా నాకు తెలిసింది. నేను హిమాలయ పర్వత ప్రాంతాలలో 1995 మే నెలలో నా కూతురు సమతతో పాటు పర్యటిస్తున్నప్పుడు గంగోత్రి వద్ద స్వామి సుందరానంద్ గారిని ఆయన కుటీరంలో కలుసుకుని సంభాషించటం జరిగింది.
స్వామి శ్రీ సుందరానంద్ గారు సిద్దయోగి. ఆయన యావజ్జీవితం హిమాలయ పర్వతాలతో పెనవేసుకుని పోయింది. హిమాలయ పర్వతాల ప్రకృతి సౌందర్యాన్వేషణలోనే ఆయన దైవాన్ని దర్శించారు. ఒక మామూలు సాధువులా కనిపించే ఆయనలో ఒక గొప్ప కళాతపస్వి, ఒక అద్భుత సౌందర్యపిపాసీ అంతర్లీనంగా వున్నారు. కర్మయోగాన్ని అవలంభించి సమాజ పురోగమనానికి తనవంతు పాత్రను అందిస్తున్న మహనీయుడతను. ఈ విశ్వాన్ని వసుధైక కుటుంబంగా భావించే ఆయన తెలుగువాడు కావడం మనందరికీ గర్వకారణం.
68 సంవత్సరాల స్వామి శ్రీ సుందరానంద్గారు 1927 సంవత్సరంలో నెల్లూరు జిల్లాలోని అనంతపురం అనే చిన్న గ్రామంలో జన్మించారు. ఆయన అసలు పేరు సుందరరామయ్య నాలుగవ తరగతి చదువును మధ్యలోనే ఆపేశారు. ఇహలోక ప్రపంచంలో ఇమడలేక పరలోక చింతన అధికమై తన పదహారోయేట ఇల్లు వదిలి దేశదిమ్మరిగా తిరుగుతూ 1946లో ఉత్తర ప్రదేశ్లోని రుషికేష్కు చేరుకున్నారు. అలా నాలుగు సంవత్సరాలు అక్కడే గడిపి, సన్యాసం స్వీకరించి, నిజమైన గురువుకోసం అన్వేషిస్తూ 1950 ప్రాంతాలలో హిమాలయాలకు వెళ్లారు. అక్కడే వుంటూ ఎముకలు కొరికే చలిలో తపస్సును, హఠయోగాన్ని నేర్చుకున్నారు. ‘‘అలా సాధన చేసే కాలంలోనే నేను హిమాలయ పర్వతాల అద్భుత సౌందర్యాన్ని, గంగానదీ జలప్రవాహాల సుమధుర సంగీతాన్ని ఆస్వాధించి, అనుభవించానని’’ అంటారు. హిమశిఖరాల మధ్య గడ్డ కట్టుకుపోయే చలిలో ఏకాంతవాసం చేస్తూ నియమబద్ద పరిమిత ఆహారంతో, చాలీచాలని అంగవస్త్రంతో తపస్సు చేస్తూ ఆధ్యాత్మిక సాధన కొనసాగించారు. ఆకాలంలోనే మృతువ్యును అతి సమీపంలో నుండి ఎన్నోసార్లు దర్శించారట. కాబట్టే ఉత్తరోత్తరా పర్వతారోహకుడిగా దుర్భేద్యమైన హిమశిఖరాలను అధిరోహించినపుడు ఎన్నడూ మృత్యుభీతి చెందేదట. వెంట్రుకవాసిలో ఎన్నోసార్లు మృత్యుకోరల్లో నుండి తప్పించుకున్న స్వామీజీ నిజంగా మృత్యుంజయులే. సన్యాసిగా జీవితాన్ని కొనసాగించడం గొప్పేకాని, మృత్యుభయం నుండి విముక్తి పొందడం అంతకన్నా గొప్ప విషయం అంటారాయన.
భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుడు ‘‘దృగ్గోచరమైన విషయాల్లోకెల్లా అతి అందమైనవి, సుందరమైనవి, స్వర్గానికి సమానమైనవి కేవలం హిమాలయ పర్వతాలే’’ అని అంటారు. కాబట్టే అతి ప్రాచీన కాలం నుండి నేటి వరకు అనేక మంది సాధువులు యోగులు, మునులు భగవద్దర్శనం కోసం హిమాలయాలను తమ ఆధ్యాత్మిక సాధనారంగంగా భావిస్తున్నారు. హిమాలయాల ప్రకృతిలో తామూ ఒక భాగమై జీవిస్తున్నారు.
గత 47 సంవత్సరాల నుండి స్వామి శ్రీ సుందరానంద్ గారు హిమాలయ పర్వతాలలో గంగోత్రి వద్ద నివసిస్తున్నారు. అతి పురాతన వేదకాలం నుండి ఇప్పటి వరకూ మన దేశ సంస్క•తీ సంప్రదాయాలకు మారుపేరైన గంగానదీ తీరాన ఆయన కుటీరం ఉండటం ఒక విశేషం. గంగానదీ జన్మస్థలమైన గంగోత్రి ఎడమ ఒడ్డున ఆయన కుటీరం కనబడుతుంది.
పర్వతారోహకుడిగా స్వామీజీ:
ఎవరెస్ట్ విజేత టెన్సింగ్ నార్కే వద్ద పర్వతారోహణలో ఆయన శిష్యరికం చేశారు. ఎడ్మండ్ హిల్లరీ ఆయనకు ఆప్తమిత్రుడు. స్వామీ శ్రీ సుందరానంద్ గారు భయరహితుడైన పర్వతారోహకుడు. మన దేశంలోని అన్ని ప్రాంతాల నుండి ఒంటరిగా, సమూహంగా అనేకసార్లు ఆయన హిమాలయ శిఖరాలను అధిరోహించారు. తాను స్వయంగా పర్యవేక్షించడమే గాక పర్వతారోహకులకు చక్కని మార్గదర్శిగా కూడా వ్యవహరించారు. గంగోత్రి శిఖరాలను అధిరోహించే వారందరికీ స్వామిజీ సలహాలు శిరోధార్యమే. మృత్యువు మంచు రూపంలో పులిలా పొంచి వున్నపుడు పర్వతారోహకులు పాటించవలసిన జాగ్రత్తలు ఏమిటో స్వామీజీ చెబుతారు. శిక్షణ పొందిన పర్వతారోహకుడిగా ఆయన అనేక జాతీయ, అంతర్జాతీయ పర్వతారోహణ శిబిరాలలో పాల్గొని ప్రసంగిస్తుంటారు. స్వామీజీ అధిరోహించిన శిఖరాలలో జోగిన్, గంగోత్రి, కోటేశ్వర్, కేధార్నాథ్, చందాపర్వత్, భాగీరథీ పర్వత్, కుమావూ, నానాఘాట్, బల్జోరా ఇంకా కాబ్రా (సిక్కింలోనిది) ముఖ్యమైనవి.

1948లో తన 21 సంవత్సరాల వయస్సులో మొదటిసారి గంగోత్రి హిమాలయ శిఖరాలను ఉత్తరకాశీ ప్రాంతం నుండి అధిరోహించారు. అప్పటి నుండి 1962 వరకు ఆయన ఆ శిఖరాలను 108 సార్లు దిగ్విజయంగా అధిరోహించి సురక్షితంగా వెనక్కి తిరిగి వచ్చారు. ఈ గంగోత్రి శిఖరారోహణతోనే తాను పునర్జీవించినట్టూ, తన కర్మయోగాన్ని అప్పటి నుండి మొదటిసారిగా ప్రారంభించినట్టూ చెప్పుకుంటారాయన. 1955లో అతి భీకరమైన, అభేద్యమైన కాళిందీపాస్ (సముద్ర మట్టానికి 19,510 అడుగుల ఎత్తు)ను దాటి శిఖరారోహణలు చేస్తూ గోముఖ్ నుండి బదరీనాథ్కు చేరుకున్నారు. ఈ రెండింటికీ మధ్య దూరం సుమారు 20 కిలోమీటర్లు. కానీ ఈ ప్రాంతం ఆకాశాన్ని తాకే హిమపర్వతాలకు నిలయం కావున పక్షులు కూడా అక్కడ అంత ఎత్తున ఎగరలేవని ప్రతీతి. కాబట్టే ఆ మార్గాన్ని ‘‘దేవమార్గమని’’ పూర్వం వేదాలలో ఋషులు చెప్పారు. ఈ కాలంలో ప్రయాణీకులు కొన్ని వందల మైళ్ళు వేరే మార్గాల ద్వారా తిరిగి గోముఖ్ నుండి బదరీనాథ్కు చేరుకుంటారు. అలాంటి దేవమార్గంలో మొదటిసారిగా ప్రయాణించిన ఘనత స్వామీ శ్రీ సుందరానంద్జీది. ఆ తర్వాత ఆ మార్గంలో తొలిసారిగా ప్రయాణించిన ఏడుగురు సభ్యుల బృందానికి స్వామీజీ గైడ్గా వ్యవహరించారు. ప్రమాదాలలో చిక్కుకున్న తోటి పర్వతారోహకుల్ని రక్షించడానికి స్వామీజీ స్వయంగా ఎన్నోసార్లు మృత్యులోయల్లోకి, మృత్యుకోరల్లోకి దూకాల్సి వచ్చింది. అయితే ఆ ప్రమాదానుభవం స్వామీజీ జీవితంలో అతి గొప్ప మార్పును తెచ్చింది.
క్లిక్కింగ్ స్వామీజీ :
తొలిసారిగా పర్వతారోహణలో ఆయన హిమాలయ శిఖరాల అద్భుత సౌందర్యాన్ని తన కెమేరాలో బంధించారు. హిమాలయాల లోయల్ని, శిఖరాల్ని మొత్తం ప్రకృతి సంతటిని తన ‘‘ముక్కంటి’’ ఐన కెమేరాలో బంధించాలన్న తపన ఆయన్ని గొప్ప ఛాయా గ్రహకుడిగా మార్చి వేసింది. ఆ సాధన, తపస్సు, ఈనాటి వరకు కొనసాగుతూనే వుంది. ఈ కృషిలో, సాధనలో, స్వామీజీ ప్రతిభ హిమాలయ శిఖరస్థాయికి ఎదిగిందనటం ఏ మాత్రం అతిశయోక్తి గాదు. దేశంలోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలలో ఛాయాచిత్ర ప్రదర్శనలు జరిగాయి. దూరదర్శన్లో ఆయనపై డాక్యుమెంటరీలు వివిధ దిన వార పత్రికలలో ఆయనపై వ్యాసాలు ఇందుకు కొన్ని ఉదాహరణలు మాత్రమే. మొదటిసారి ఆయన 25 రూపాయలకు ఒక కెమేరాను కొని దేవమార్గ్ దారిలో అనేకసార్లు ప్రయాణించి ఆకాశాన్ని చుంబించే అత్యున్నత శిఖరాల్ని, విరిగిపడే కొండచరియల్ని మంచుతో ఘనీభవించిన జలపాతాల్ని, వంపులు తిరుగుతూ ప్రవహించే నదుల్ని, వాటిని కౌగిట్లో బంధించిన లోయల్ని, నిశ్శబ్దమైదానాల్లో నిలకడగా నిలుచున్న సరస్సుల్ని తన కెమేరాలో బంధించారు. ఆ తరువాత పర్వతారోహణలతోపాటు ఫోటోగ్రఫీ ఆయనకొక తీరని దాహంగా, ఒక వ్యసనంగా మారింది. అందరూ ఆయన్ని ‘‘ఫోటోగ్రాఫర్ ఆఫ్ హిమాలయాస్’’ అని, ‘‘క్లిక్కింగ్ స్వామీజీ’’ అని పిలువసాగారు. చాలా అరుదైన ఛాయాచిత్రాలను ట్రాన్స్పరెన్సీ స్లైడ్లను స్వామీజీ వివిధ కోణాల నుండి, వివిధ ప్రాంతాల నుండి తీశారు. శివలింగ్, మేరు, సుమేరు, మాయా, చతురాంగి పర్వతాలు ఇందులో ముఖ్యమైనవి.
తన 65 సంవత్సరాల వయస్సులో స్వామీజీ (1993లో) కేధారనాథ్ పర్వత శిఖరాన్ని అధిరోహించారు. ఆ సందర్భంలో తీసిన వందలాది ఛాయాచిత్రాలు ట్రాన్స్పరెన్సీలు చాలా అమూల్యమైనవి. ఆయన వీటిని హిమాలయ దర్శన్, భారతదర్శన్గా ఏర్పాటు చేసి ప్రదర్శించారు. ఈ రెండింటినీ స్వామీజీ ‘‘భారతదేశ సంపదని’’ సగర్వంగా చెబుతారు. తన వద్ద వున్న అన్ని ఫోటోలను, ట్రాన్స్పరెన్సీలను శాస్త్రీయ పద్ధతి, విషయ సూచిక ప్రకారం అమర్చుకున్నారు. దీని వలన హిమాలయాల సౌందర్యమేగాక అక్కడి ప్రజల జీవన విధానం ఆచార వ్యవహారాలు కూడా మనకు తెలుస్తున్నవి. అలాగే, సాధువుల గురించి, దేవాలయాల గురించి, సంపూర్ణ సమాచారం అందించే ఫోటోలు తీశారు. మన దేశంలోని అనేక ముఖ్యపట్టణాలలో ఆ ఛాయాచిత్రాల ప్రదర్శనలను ఏర్పాటు చేయటంతో పాటు స్లైడ్షోలు కూడా ఏర్పాటు చేసి తాను వ్యాఖ్యానాలు, ఉపన్యాసాలు చేయటం జరిగింది. వేలాది మంది ప్రజలు వాటిని దర్శించి వాటిని చారిత్రక విశేషాలుగా అభివర్ణించారు. దేశంలోని అన్ని ముఖ్య పట్టణాలలో, ప్రఖ్యాత ఆడిటోరియంలలో ప్రదర్శనలు జరిగాయి. ఆయన ఛాయా చిత్రాలు పార్లమెంటు సెంట్రల్హాల్, రాష్ట్రపతి భవన్, ప్రధానమంత్రి నివాసాలలోనూ ప్రదర్శించారు.
పర్యావరణ ఉద్యమకారుడిగా స్వామీజీ:
ఒకసారి ఆయన తన ఖరీదైన కెమేరా, అమూల్యమైన ట్రాన్స్పరెన్సీలు, వేలకొలది ఫోటోలు, ఇతర పర్వతారోహణ సామాగ్రీ పోగొట్టుకున్నారు. దానితో తన జీవితకాలం కృషి చేసి సంపాదించిన భౌగోళిక, పర్యావరణ పరిసరాలకు సంబంధించిన సాక్ష్యాలన్నీ కోల్పోయానని ఆయన బాధపడ్డారు. నిజానికి హిమాలయాల భౌగోళిక వాతావరణ పరిసరాలు ప్రతి సంవత్సరం మారుతూ వుంటాయి. వాటిని స్వామీజీ తన ఫోటోల ద్వారా రికార్డు చేశారు. రాబోయే తరాలకు అదొక అమూల్యమైన చారిత్రక సంపద, దాన్ని కోల్పోవటం అంటే జాతి తన జాతీయ సంపదను నష్టపోవటమే అని స్వామీజీ విచారించారు. హిమాలయాల పరిరోణ విషయంలో తన ఫోటోలకు చాలా ప్రాముఖ్యత కలదని ఆయన విశ్వాసం.
గంగోత్రి ప్రాంతంలో పర్యావరణ సమతౌల్యాన్ని కాపాడటం కోసం స్వామీజీ పప్రథమంగా ఉద్యమించారు.ఈ సందర్భంలో ఆయన రాసిన వ్యాసాలు, చేసిన ప్రకటనలు దేశ వ్యాప్తంగా అనేక దిన, వార పత్రికలలో వెలువడ్డాయి. స్వామీజీ ఉద్యమం ఫలితంగానే గంగోత్రి అభివృద్ధి సంస్థను ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది. అయితే దాని తీరు తెన్నులపై ఆయనకు అనేక అభ్యంతరాలు వున్నాయి. అభివృద్ధి ప్రణాళికల్ని అమలు చేసే తీరుపై ఆయన విమర్శలు గమనించదగినవి. పవిత్ర గంగానది జన్మస్థానమైన గంగోత్రిలోనే వాతావరణం ఎలా కలుషితమవుతున్నదో ఆయన అనేక ఉదాహరణలతో వివరిస్తారు. పర్యావరణాన్ని మనం ఎలా ధ్వంసం చేస్తున్నామో, దురాక్రమణ చేస్తున్నామో స్వామీజీ తన పాత, ప్రస్తుత ఛాయా చిత్రాలను ప్రదర్శించి తులనాత్మకంగా వివరిస్తారు.

కలలు కనే స్వామీజీ:
సమాజానికి అతీతంగా, ఏక్ నిరంజన్గా బతకటం ఆయన తత్వం కాదు. సమాజం కోసం, దాని అభివృద్ధి కోసం, ఆయన నిరంతరం స్వప్నిస్తూ వుంటారు. వాటి సాకార సిద్ధికోసం ప్రణాళికలను రూపొందిస్తూ వుంటారు. అందులో భాగంగానే గంగోత్రిలో హిమాలయాలకు సంబంధించిన ఒక మ్యూజియంను, ఆర్ట్గ్యాలరీని ఏర్పాటు చేయాలని కృషి చేస్తున్నారు. అలాగే దానికి దగ్గరలో వున్న భగీరథ శిల ప్రాంతాన్ని ఒక నేచర్పార్క్గా అభివృద్ధి చేసి వినోద పర్యాటకులను ఆకర్షించాలని ఆయన సంకల్పం, కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు, గంగా డెవలప్మెంట్ అథారిటీకి, దీనికి సంబంధించిన ప్రణాళికలను, ఆర్థిక విషయాలతో సహా సూచించారు. గంగోత్రి ప్రాంతాలలో భూ దురాక్రమణలు, అనధికార కట్టడాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడుతున్నారు. పవిత్ర గంగానదిని కలుషితం చేయడాన్ని వ్యతిరేకిస్తున్నారు.
అంతర్జాతీయ గుర్తింపు:
స్వామీజీ విశిష్టతను తెలియజేయడానికి జపాను, జర్మనీ దేశాల వారు వివిధ డాక్యుమెంటరీ చిత్రాలను, టీవీ చిత్రాలను ఆయనపై చిత్రీకరించారు. మన దూరదర్శన్లో ఆయన గురించి ఒక సీరియల్ కూడా ప్రసారమయ్యింది. అనేక దేశాలలో ఆయన ఫోటోలతో సహా అనేక గ్రంథాలు ప్రచురించారు. యోగాసనాలకు సంబంధించి ఆయన రాసిన వివిధ గ్రంథాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. స్వామీజీకి అనేక అవార్డులు, బిరుదులు లభించాయి. కెమేరా సొసైటీ ఆఫ్ ఇండియాలో శాశ్వత సభ్యుడు.
ఎవరైనా ఆయన వ్యక్తిత్వానికి, గొప్పతనానికి ముగ్ధులై ఏ మాత్రం పొగిడినా వెంటనే మృధువుగా అడ్డుపడి చిరునవ్వుతో సవినయంగా ‘‘భగవద్గీతలో ఆదేశించిన మాదిరిగా నేను నా కర్మ ఆచరిస్తున్నాను’’ అని అంటారు.
స్వామీజీ శ్రీ సుంరానంద్ గారు నిజంగా కర్మయోగి. నా హిమాలయ దర్శన యాత్రలో నేను, నా కూతురు సమత ఆయనను కలవటం ఒక అపూర్వ అనుభూతి.
-పరవస్తు లోకేశ్వర్
ఎ: 91606 80847