ఇస్రో కీర్తి కిరీటంలో మరో కలికితురాయి చేరింది. అంతరిక్ష పరిశోధనల్లో ఒక విప్లవాత్మక పరిణామానికి శ్రీకారం చుట్టింది. భవిష్యత్లో చేపట్టబోయే భారీ అంతరిక్ష యాత్రలకు అవసరమైన కీలక పరిజ్ఞానాన్ని ఒడిసిపట్టింది. భూకక్ష్యలో రెండు ఉపగ్రహాల అనుసంధాన పక్రియ (డాకింగ్) కోసం, భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో) చేపట్టిన స్పేడెక్స్ (స్పేస్డాకింగ్ ఎక్స్పెరిమెంట్) మిషన్ అద్భుత విజయాన్ని సాధించింది. తద్వారా భవిష్యత్లో భారత్ సొంతంగా అంతరిక్ష కేంద్రాన్ని నిర్మించేందుకు మార్గం సుగమమైంది. ఈ మిషన్లో భాగంగా ప్రయోగించిన రెండు ఉపగ్రహాలు విజయవంతంగా అనుసంధానమై, కలిసికట్టుగా భూమి చుట్టూ తిరుగుతున్నాయి. కేవలం అమెరికా, రష్యా, చైనా లాంటి అగ్రదేశాలకే సొంతమైన ఈ సంక్లిష్ట సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని భారత్ కూడా అందిపుచ్చుకొని ఆయాదేశాల సరసన సగర్వంగా నిలిచింది. ఈ నేపథ్యంలో స్పీడెక్స్ మిషన్ అంటే ఏమిటి, దానివల్ల కలిగే ప్రయోజనాలు, ప్రాధాన్యతను గురించి, భవిష్యత్ అంతరిక్ష ప్రయోగాలలో స్పేడెక్స్ మిషన్ పోషించబోయే పాత్ర గురించి మనం కూడా తెలుసుకుందాం!!
స్పేస్ డాకింగ్ అంటే:
సాధారణంగా అంతరిక్షంలో ఏవైనా రెండు అంతరిక్ష నౌకలను అనుసంధానం చేయడాన్ని ‘‘స్పేస్ డాకింగ్’’ అంటారు. ఇది అంతరిక్ష నౌకల మధ్య సిబ్బందిని లేదా సామాగ్రిని బదిలీ చేయడం, వనరులను కలపడం లేదా పెద్ద నిర్మాణాలను సృష్టించడం వంటి వివిధ విధులు నిర్వర్తించడానికి స్పేస్ డాకింగ్ తోడ్పడుతుంది. దీనిలో i) రెండెజౌస్ ii) డాకింగ్ iii) ట్రాన్స్ఫర్ అన్న మూడు పద్ధతులున్నాయి.
i) రెండెజౌస్: ఇందులో రెండు అంతరిక్ష నౌకలను నియంత్రిత పద్ధతిలో దగ్గరగా తీసుకు రావడం జరుగుతుంది. తద్వారా అవి డాక్ చేయబడతాయి. ఈ విధానంలో రెండు అంతరిక్ష నౌకలు సరిగ్గా అనుసంధానమయ్యేందుకు ఖచ్చితమైన నావిగేషన్ మరియు నియంత్రణా సామర్థ్యాలు అవసరం.
ii) డాకింగ్: ఈ విధానంలో అంతరిక్ష నౌకలు తగినంత దగ్గరగా వచ్చిన తరువాత, వాటిని భౌతికంగా ఒకదానితో మరొకటి అనుసంధానిస్తారు. ఈ విధానంలో అనుసంధానం అనేది సురక్షితంగా ఉండడానికి డాకింగ్ పోర్ట్లు, లాచెస్ లేదా రోబోటిక్ చేతులు ఉంటాయి.
iii) టాన్స్ఫర్: డాకింగ్ తరువాత సిబ్బంది లేదా సామాగ్రిని రెండు అంతరిక్ష నౌకల మధ్య బదలాయించవచ్చు. వ్యోమగాములు దీన్ని మానవీయంగా లేదా రోబోటిక్ వ్యవస్థలు ఉపయోగించి చేయవచ్చు.
మరి స్పేడెక్స్ కథేంటి:
స్పేస్ డాకింగ్ను నిర్వహించడానికి భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ చేపట్టిన జంట ఉపగ్రహ మిషన్ను స్పేడెక్స్ లేదా స్పేస్ డాకింగ్ ఎక్స్పెరిమెంట్ అని పిలుస్తారు. ఇది కక్ష్యలో రెండెజౌస్, డాకింగ్ మరియు విభిన్నరకాల వస్తువులను అంతరిక్షంలో ఎగరవేయడా (formation flying)నికి సంబంధించిన సాంకేతికతలను అభివృద్ధి చేయడం మరియు ఆ సాంకేతికతలను ప్రదర్శించడానికి ఉద్దేశించబడింది. దీని ద్వారా భవిష్యత్లో మానవ అంతరిక్ష యానం, గ్రహాంతర అంతరిక్ష మిషన్లు, అంతరిక్షంలో ఉపగ్రహ సర్వీసింగ్ లాంటి సంక్లిష్ట కార్యకలాపాలను సమర్థవంతంగా నిర్వహించవచ్చు.
స్పేడెక్స్ ప్రయోగం… సాగిందిలా..!!
ముందే చెప్పుకున్నట్లు కేవలం కొన్ని అగ్రదేశాలకే పరిమితమైన స్పేస్డాకింగ్ సాంకేతికతను అందిపుచ్చుకోవడానికి స్పేడెక్స్ మిషన్ను భారతదేశం చేపట్టింది. ఇందులో భాగంగా ఎస్డీఎక్స్01 (దీనినే ఛేజర్ అంటారు), ఎస్డీఎక్స్02 (దీనినే టార్గెట్ అంటారు) అనే రెండు ఉపగ్రహాలను 2024, డిసెంబర్ 30న పీఎస్ఎల్వీ-సీ60 వాహకనౌక అంతరిక్షంలో 475 కి.మీ. దూరంలోని వృత్తాకార కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టింది. ప్రయోగవేదిక నుండి పీఎస్ఎల్వీ వాహకనౌక బయలుదేరిన 15.09 ని।।లకు ఎస్డీఎక్స్02, 15.12 ని।।లకు ఎస్డీఎక్స్01 వాహకనౌక నుండి విడిపోయాయి.
తొలుత ఉపగ్రహాల మధ్య దూరం 20 కి।।మీలు ఉండేది. ఆ తర్వాత వాటి మధ్య దూరాన్ని పలు దశలలో శాస్త్రవేత్తలు తగ్గించుకుంటూ వచ్చారు. ఇలా తగ్గించుకుంటూ వస్తూ.. జంట ఉపగ్రహాల మధ్య దూరాన్ని 15 మీ।।లకు, తదుపరి జనవరి 12న 3 మీ।।లకు తగ్గించారు. అనంతరం ఉపగ్రహాలను హోల్డింగ్ స్థితిలో ఉంచారు.
అక్కడి నుండి డాకింగ్ పక్రియను ప్రారంభించారు. సెకనుకు 10 మిల్లీ మీటర్ల సాపేక్ష వేగంతో ముందుకు కదిలిన ఛేజర్.. నెమ్మదిగా టార్గెట్కు చేరువైంది. అధునాతన సెన్సర్ల సహాయంతో టార్గెట్ డాకింగ్ వ్యవస్థకు అనుగుణంగా సర్దుబాటు చేసుకుంది. రెండు ఉపగ్రహాలు బాగా దగ్గరకు వచ్చాక, వాటి డాకింగ్ పోర్టులు స్పృశించుకున్నాయి. ఆ తర్వాత వాటిలోని పూల రెక్కల్లాంటి ఆకృతులు అనుసంధాన మయ్యాయి. అనంతరం క్లిప్లాంటి ఆకృతులు రెండు ఉపగ్రహాలను మరింత దగ్గరకు లాగి, భద్రమైన లింక్ను ఏర్పాటు చేశాయి. దీంతో డాకింగ్ విజయవంతమైనట్లు జనవరి 16, 2025న ఇస్రో ఛైర్మన్ నారాయణ్ లాంఛనంగా ప్రకటించారు. ఈ పక్రియ అనంతరం రెండు ఉపగ్రహాలు ఒకే యూనిట్లా మారిపోయాయి.
ఈ డాకింగ్ పక్రియనంతా బెంగుళూరులోని ఇస్రో టెలిమెట్రీ, ట్రాకింగ్ అండ్ కమాండ్ నెట్ వర్క్ (ఇస్టాక్)లో ఉన్న మిషన్ ఆపరేషన్స్ కాంప్లెక్స్ (మాక్స్) కేంద్రంగా శాస్త్రవేత్తలు పర్యవేక్షించారు. మిగిలిన దేశాలతో పోలిస్తే తక్కువ ఖర్చుతో భారత్ ఈ డాకింగ్ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసింది. ఇది అంతర్జాతీయ డాకింగ్ వ్యవస్థ ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా ఉంది. డాకింగ్తో స్పేడెక్స్ మిషన్ పూర్తికాదు. ఈ జంటఉపగ్రహాలతో మరికొన్ని ఉపగ్రహాలను ఇస్రో చేపట్టబోతుంది. అందులో భాగంగా అనుసంధానమైన ఉపగ్రహాల మధ్య విద్యుత్ ప్రసారం చేసి చూస్తారు. రోదసిలో ఒక ఉపగ్రహంతో మరో శాటిలైట్కు సర్వీసింగ్ చేయవచ్చని రుజువు చేయడం దీనిఉద్దేశ్యం. ప్రయోగాలు అన్నీ పూర్తయ్యాక రెండు ఉపగ్రహాలను సురక్షితంగా విడదీస్తారు. దీనినే అన్డాకింగ్ అంటారు. ఈ అన్డాకింగ్ పక్రియను కూడా మార్చి 16, 2025న ఇస్రో విజయవంతంగా పూర్తి చేసినట్లు కేంద్ర శాస్త్ర, సాంకేతిక శాఖ మంత్రి జితేంద్రసింగ్ తెలిపారు. అన్ డాకింగ్ పక్రియలో భాగంగా అనుసంధానమైన ఉపగ్రహాలను విజయవంతంగా విడదీశారు.
ఈ ప్రయోగంలోని జంట ఉపగ్రహాలను, వాటిని ప్రయోగించిన పీఎస్ఎల్వీ-సి60 రాకెట్ కూర్పును హైదరాబాద్ కేంద్రంగా పనిచేసే అనంత్ టెక్నాలజీస్ చేపట్టింది. ఉపగ్రహాల అసెంబ్లింగ్ను పూర్తిగా ఒక ప్రైవేటు సంస్థ చేపట్టడం దేశంలోనే ఇదే మొదటిసారి.
పీయస్-4 (పోయెమ్4)తో శాస్త్రీయ పరిశోధనలు
స్పేడెక్స్ జంట ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలో ప్రవేశపెట్టిన పీఎస్ఎల్వీ-సీ60 ప్రయోగంలో ఎన్నో ప్రత్యేకతలున్నాయి. సాధారణంగా పీఎస్ఎల్వీ వాహక నౌకలో 4 దశలు ఉంటాయి. ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలో ప్రవేశపెట్టిన తరువాత, వాహక నౌకలోని మొదటి మూడు దశలు తిరిగి సముద్రంలోకి చేరతాయి. చివరి దశ అయిన పీఎస్-4 ఉపగ్రహాన్ని కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టిన తరువాత, అంతరిక్ష వ్యర్థంగా మారుతుంది.
అయితేనాల్గవ దశను అంతరిక్ష వ్యర్థంగా మారకుండా, విభిన్న రకాల ప్రయోగాలు నిర్వహించేందుకు స్థిరీకరించిన వేదిక (stabilised platform)గా ఇస్రో రూపాంతరం చేసింది. దీనినే పీఎస్4 అని లేదా పోయెమ్4 (poem) (పీఎస్ఎల్వీ ఆర్బిటల్ ఎక్స్పెరిమెంటల్ మాడ్యూల్) అని పిలుస్తారు. ఈ పోయెమ్4 ద్వారా ఇస్రో మొత్తం 24 పేలోడ్లను కక్ష్యలోకి పంపింది. వీటిలో 14 పేలోడ్లు ఇస్రోవి కాగా, మరో 10 పేలోడ్లు స్టార్టప్లతో కూడిన వివిధ ప్రభుత్వేతర సంస్థలకు చెందినవి. ఈ పేలోడ్ల ద్వారా అంతరిక్షంలో శాస్త్రీయ పరిశోధలను చేపట్టనున్నారు. కక్ష్యలోకి పంపిన పేలోడ్లలో ముఖ్యమైనవి ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి.

i) వాకింగ్ రోబోటిక్ ఆర్మ్ : ఇది ఒక రోబోటిక్ మానిప్యులేటర్, ఇది ఒక అంగుళం పరిమాణంలో ఉన్న పురుగులాంటి కదలికలను ప్రదర్శిస్తుంది. దీని ద్వారా విభిన్న రకాల సేవలు మరియు తనిఖీలను నిర్వర్తించవచ్చు.
ii) డెబ్రిస్ క్యాప్చర్ రోబోటిక్ మానిప్యులేటర్: దీనిని విక్రం సారాభాయ్ స్పేస్ సెంటర్ (VSSC) అభివృద్ధి చేసింది. అంతరిక్షాన్ని శుభ్రపరచడంలో ప్రపంచ ప్రయత్నాలకు అనుగుణంగా దీని సేవలు ఉంటాయి. దీని ద్వారా అంతరిక్ష శిథిలాలను సేకరిస్తారు.
iii) గ్రేడియంట్ కంట్రోల్ రియాక్షన్ వీల్ అసెంబ్లీ (RWA): దీనిని ఇస్రో ఇనర్షియల్ సిస్టమ్స్ యూనిట్ (IISV) రూపొందించింది. ఇది రియాక్షన్ వీల్స్ ఉపయోగించి Poem ప్లాట్ ఫామ్ యొక్క పనితీరును నియంత్రించి, స్థిరీకరిస్తుంది.
స్పేస్ డాకింగ్ గత చరిత్ర:
అంతరిక్షంలో తొలి డాకింగ్ను అమెరికా 1966లో నిర్వహించింది. నాడు వ్యోమగాములు నీల్ ఆర్స్స్ట్రాంగ్, డేవ్ స్కాట్తో కూడిన జెమిని-8 వ్యోమనౌక, ఎజెనా అనే మానవ రహిత టార్గెట్ వాహనంతో విజయవంతంగా అనుసంధానమైంది.
తొలి ఆటోమేటెడ్ స్పేస్ డాకింగ్ను 1967 అక్టోబర్ 30న సోవియట్ యూనియన్ నిర్వహించింది. నాడు కాస్మోస్ 186, కాస్మోస్ 188 అనే మానవరహిత వ్యోమ నౌకలు అనుసంధాన మయ్యాయి.
1969 జనవరి 16న సోవియట్ వ్యోమనౌకలు సోయజ్-4 సోయజ్-5 డాక్ అయ్యాయి. ఇది తొలి పైలెటెడ్ డాకింగ్. రెండు వ్యోమనౌకల్లోనూ వ్యోమగామలున్నారు.
తదనంతర కాలంలో డాకింగ్ వ్యవస్థ గణనీయంగా రూపాంతరం చెందింది. తొలినాటి వ్యవస్థల్లో మానవ తోడ్పాటు అవసరంమయ్యేది. ఆటోమేషన్లో పురోగతి తరువాత చాలా మార్పులు వచ్చాయి.
రోదసీలో తొలుత సొంత అంతరిక్ష కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేసుకున్న అమెరికా, రష్యాలు ఆ తరువాత ఐఎస్ఎస్ ద్వారా ఉమ్మడి వేదికను సిద్ధం చేసుకున్నాయి. అదేవిధంగా భవిష్యత్లో డాకింగ్ కోసం అయస్కాంత బలాలను ఉపయోగించాలని శాస్త్రవేత్తలు భావిస్తున్నారు. ఇది అనుసంధాన వ్యవస్థ సమర్థతను మరింత పెంచుతుంది. దాకింగ్ను మరింత సులభతరం చేస్తుంది.
స్పేస్ డాకింగ్ – ప్రయోజనాలు:
i) ఆర్బిటల్ ఫ్లాట్ ఫామ్స్ మరియు రీసప్లై : డాకింగ్ మెకానిజం అంతరిక్షంలో ఉపగ్రహాలకు సర్వీసింగ్, ఇంధనం నింపడం మరియు మాడ్యూల్ రీప్లేస్ చేయడంలో సహకరిస్తుంది. తద్వారా వ్యయంతో కూడిన, దీర్ఘకాలిక అంతరిక్ష మిషన్లను ఎలాంటి అవరోధాలు లేకుండా నిర్వహించవచ్చు.
ii) ఇన్ ఆర్బిట్ అసెంబ్లింగ్: ప్రయోగ వాహనాల పేలోడ్ పరిమితులతో సంబంధం లేకుండా చిన్న చిన్న మాడ్యూళ్లను విడివిడిగా ప్రయోగించి, అంతరిక్షంలో వాటిని అనుసంధానించే సామర్థ్యం స్పేడెక్స్ మిషన్ సొంతం. భవిష్యత్లో ఇస్రో నిర్వహించబోయే చంద్రయాన్-4 వంటి మిషన్లకు ఈ సాంకేతికత చాలా ముఖ్యమైనది. ఇక్కడ వాహకనౌక చంద్రనమూనాల వంటి భారీ పేలోడ్లను మోయాల్సి ఉంటుంది.
iii) గ్రహాంతర అంతరిక్ష యాత్రలు: అంగారకుడు, శుక్రుడు లాంటి గ్రహాలకు అంతరిక్ష యాత్రలు చేయాలంటే సుదూర ప్రాంతాలకు దీర్ఘకాలం పాటు ప్రయాణించే అంతరిక్ష వాహక నౌకల అవసరం ఎంతైనా ఉంది. ఇలాంటి సందర్భంలో ఆ వాహక నౌకల యొక్క అవసరాలను భూమి మీద నుండి కాకుండా భూమికి దగ్గరలోని అంతరిక్ష కక్ష్య నుండి పునఃపంపిణీ చేయడం (Mid-Mission Resupply), స్పేస్క్రాఫ్ట్, మాడ్యుల్ను అనుసంధా నించడంలో డాకింగ్ సాంకేతికత ఎంతగానో తోడ్పడుతుంది.
iv) భారతీయ అంతరిక్ష స్టేషన్ (BAS): స్పేడెక్స్ అనేది ఈ దశాబ్దం చివర్లో ప్రయోగించనున్న బిఎఎస్ అభివృద్ధిలో ఒక భాగం. ఉపగ్రహాలను అనుసంధానించడంలో, వాటి మధ్య విద్యుత్ ప్రసారం చేయడంలో, అదే విధంగా స్పేస్ స్టేషన్ ఏర్పాటు చేసేందుకు, నిర్వహించేందుకు అవసరమైన అసెంబ్లింగ్, మెయింటెనింగ్ ఆపరేటింగ్ లాంటి విధులకు అవసరమైన గ్రౌండ్ వర్క్ పూర్తి చేసేందుకు ఈ సాంకేతికత తోడ్పడుతుంది.
v) ప్రైవేట్ రంగానికి ప్రోత్సాహం: వివిధ స్టార్టప్స్ రూపొందించిన 10 పేలోడ్స్ను స్పేడెక్స్ మిషన్లో భాగంగా పీఎస్ఎల్వీ •60 ద్వారా అంతరిక్షంలోకి పంపడం జరిగింది. తద్వారా ఈ సాంకేతికత అంతరిక్ష ప్రయోగాలలో నూతన సాంకేతికతను ఆవిష్కరించేందుకు, ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ రంగాల మధ్య సహకారాన్ని పెంపొందించేందుకు తోడ్పడుతుంది.
vi) ప్రపంచ పోటీతత్వం: స్పేస్ డాకింగ్లో నైపుణ్యం సాధించడం ద్వారా ఇండియా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా తన ప్రతిష్టను ఇమడింపజేసుకుంది. తద్వారా ప్రపంచ అంతరిక్ష రంగంలో కేవలం అమెరికా, రష్యా, చైనా దేశాలే కాకుండా మనదేశం కూడా విభిన్న వర్ధమాన దేశాలతో అంతరిక్ష ఒప్పందాలు కుదుర్చుకోవడం ద్వారా విదేశీ మారకద్రవ్యాన్ని అర్జించే అవకాశం ఉంది.
vii) గ్రహాంతర వ్యవసాయం: భూమిపైన పర్యావరణ ప్రతికూలతల కారణంగా రాబోయే రోజుల్లో ఆహార కొరత తలెత్తే అవకాశం ఉందన్న అంచనాలు శాస్త్రవేత్తలను కలవర పెడుతున్నాయి. ఈ నేపథ్యం పీఎస్ఎల్వీ సీ60 ద్వారా ప్రయోగించిన పోయెమ్ 4లో తిరువనంతపురంలోని విక్రం సారాభాయ్ అంతరిక్ష కేంద్రం రూపొందించిన కాంపాక్ట్ రీసెర్చ్ మాడ్యుల్ ఫెర్ ఆర్బిటాల్ ప్లాంట్ స్టడీస్ (క్రాప్స్) అనే చిన్న పెట్టెలో 8 అలసంద గింజలను ఉంచి సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణ వాతావరణంలో 2 ఆకుల దశ వరకూ పెంచారు. అదే విధంగా అమిటీ విశ్వవిద్యాలయం నిర్మించిన అమిటీ ప్లాంట్ ఎక్స్పెరిమెంటల్ మాడ్యుల్ ఇన్ స్పేస్ (ఎపిఇఎంఎస్) పేలోడ్లో పాలకూర కణజాలం వృద్ధి చెందడంతో అంతరిక్షంలో సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణ వాతావరణంలో మొక్కల సాగుకు చేపట్టిన పరిశోధనలు విజయవంతమయ్యాయి. కాబట్టి స్పేస్ డాకింగ్ సాంకేతికత ద్వారా గ్రహాంతర వ్యవసాయం (చంద్రుడు, అంగారకుడిపై) చేపట్టి ఆహార కొరతను నిరోధించే అవకాశం కూడా ఉంది.

సవాళ్ళు:
సంక్లిష్టమైన సాంకేతికత: అత్యధిక వేగంతో (సెకనుకు దాదాపు 8-10 కి.మీ) ప్రయాణించే ఉపగ్రహాల డాకింగ్ కోసం ఖచ్చితమైన కమ్యూనికేషన్ వ్యవస్థ మరియు సమన్వయం అవసరం. నావిగేషన్ మరియు కంట్రోల్ సిస్టమ్స్లో ఏవైనా లోపాలు ఉంటే, ఇటీవల సునీతా విలియమ్స్ కేసులో చూసినట్లుగా ఢీకొనడం లేదా డాక్ చేయడంలో వైఫల్యం సంభవించవచ్చు.
సెన్సార్ల విశ్వసనీయత: డాకింగ్ కోసం ఉపయోగించే సెన్సార్లు (ఉదా।। కెమెరాలు, LIDAR మరియు రాడార్) కఠినమైన అంతరిక్ష వాతావరణంలో సమస్యలను ఎదుర్కోవచ్చు.
ఆటోమేటెడ్ వ్యవస్థలు: సాపేక్షవేగం మరియు కక్ష్యా మార్గాల్లో వాహక నౌక గమనం వంటి వివిధ డైనమిక్ అంశాలలో ఆటోమేటెడ్ వ్యవస్థలు సంక్లిష్ట విన్యాసాలు, సాంకేతికంగా సవాల్గా నిలుస్తాయి.
ఇతర సవాళ్ళు: అంతరిక్ష శిథిలాల ముప్పు, సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణ ప్రభావాలు, డేటా బదిలీ మరియు కమ్యూనికేషన్ స్థిరత్వం మొదలైన సూక్ష్మ అంశాల వల్ల కలిగే అవరోధాలను కూడా ప్రారంభంలోనే అంచనా వేసి తగు ముందస్తు పరిష్కారాలు సిద్ధం చేసుకోవాలి.
చివరగా:
స్పేడెక్స్ వంటి అధునాతన అంతరిక్ష సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలను అభివృద్ధి చేయడం, అంతరిక్ష అన్వేషణా సామర్థ్యాలలో మన దేశం యొక్క సాంకేతికత పటిష్టతను చాటుతోంది. ఇటువంటి ప్రగతి, మన దేశానికి శాస్త్రీయ మరియు సాంకేతిక స్వావలంబన పట్ల ఉన్న నిబద్ధతను మరియు ఆత్మ నిర్భర్ భారత్ దార్శనికతకు అనుగుణంగా ప్రపంచ అంతరిక్ష పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి రంగంలో అగ్రగామిగా ఉండాలన్న ఆకాంక్షలను ప్రతిబింబిస్తోంది. మనం కూడా మనదేశం అంతరిక్ష సాంకేతికత రంగంలో మరిన్ని సమున్నత శిఖిరాలను అధిరోహించాలని మనసారా ఆశిద్దాం.
-పుట్టా పెద్ద ఓబులేసు,
స్కూల్ అసిస్టెంట్, జిల్లా పరిషత్ ఉన్నత పాఠశాల
రావులకొలను, సింహాద్రిపురం, కడప,
ఎ : 955029004