Day: October 1, 2025

పర్యావరణ సంక్షోభం – పరిష్కారాలు

ప్రకృతి ఎప్పుడూ ఒకే స్థితిలో ఉండదు. ఆరు ఋతువులూ ప్రభావితం చేస్తాయి. ఆకురాలడం నుంచి చివురు చిగురించి పరిఢవిల్లుతుంది. ఆరు ఋతువుల చకభ్రమణంలోని విభిన్న వాతావరణాల్లోంచి వివిధ ప్రయోజనాలూ, మనుగడకు అవసరమైన స్థితులూ ప్రజలకు అందుతాయి. విలక్షణతలతో విలసిల్లడం ప్రకృతి సహజలక్షణం. ప్రకృతిలోని ఈ విలక్షతలకు భంగం కలిగించడం వల్లనే పర్యావరణ సంక్షోభం సంభవిస్తుంది. ప్రజల నిత్య జీవితాలకు భద్రత లేకుండా పోతుంది. ప్రకృతి విలక్షణతలకు భంగం కలిగించే అంశాలు బహుముఖీనమైనవి. ప్రకృతి విచ్ఛిన్నతకు మానవ తప్పిదాలే …

పర్యావరణ సంక్షోభం – పరిష్కారాలు Read More »

దాశరథి కమల కన్నుమూత

సుప్రసిద్ధ రచయిత డాక్టర్‍ దాశరథి రంగాచార్య సతీమణి దాశరథి కమల (92) మంగళవారం (23.09.2025) కన్నుమూశారు. కుటుంబ సభ్యులు, బంధుమిత్రుల అశ్రునయనాల నడుమ మారేడుపల్లిలోని హిందూ శ్మశాన వాటికలో ఆమె భౌతికకాయానికి అంత్యక్రియలు నిర్వహించారు. దాశరథి దంపతులకు కుమారుడు విరించి, ఇద్దరు కుమార్తెలు సుధ, ఉదయశ్రీ ఉన్నారు. దాశరథి రంగాచార్య సాహితీ ప్రస్థానంలో కమల కీలక పాత్ర పోషించారు. ఆయన రచనలకు కమల వెన్నెముకగా నిలిచారని సాహిత్య లోకం గుర్తుచేసుకుంటోంది. దాశరథి కమల ఆత్మకు శాంతి చేకూరాలని …

దాశరథి కమల కన్నుమూత Read More »

దాశరథి రంగాచార్య మోదుగుపూలు నవలలో ప్రజా జీవితం పోరాటం

నవలా సాహిత్యంలో దాశరధి రంగాచార్యులు సుప్రసిద్ధులు. ఈయన రచించిన నవలల్లో తెలంగాణ జీవన విధానం, గ్రామీణ జీవన చిత్రణ, రజాకర్ల దుశ్చర్య, హైదరాబాద్‍ రాష్ట్ర పరిస్థితులు, జమిందారి వ్యవస్థ, ముఖ్యంగా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో కరణాలు పట్వారిల పెద్దరికం, అనాటి ప్రభుత్వ అధికారుల వద్ద ప్రజల వెట్టిచాకిరి, భూ సమస్య పోరాటం, ప్రజల్లో చైతన్యం మొదలగు అంశాలు వివరించబడ్డాయి. రంగాచార్య చిల్లర దేవుళ్ళు, మోదుగు పూలు, జనపదం, మాయా జలతారు, రానున్నది ఏది నిజం, పావని, మానవత, శరతల్పం, …

దాశరథి రంగాచార్య మోదుగుపూలు నవలలో ప్రజా జీవితం పోరాటం Read More »

తృణకాంత మణి అంబర్‍

అంబర్‍ ఎంతో విశిష్టతకలిగిన రత్నం. ఇది చెట్టుజిగురు కాలక్రమంలో గట్టిపడి, శిలాజీకరణం చెందటంవల్ల ఏర్పడుతుంది. అందువల్ల ఇది ఖనిజం కాదు. Mineraloid మాత్రమే. రత్నంగా, శిలాజంగా, ఆయుర్వేద ఔషధంగా దీనికి ఎన్నో ప్రత్యేకతలు ఉన్నాయి. భూవిజ్ఞానశాస్త్రపరమైన పరిశోధనలకు అనువైన గతాన్ని తనలో భద్రపరచుకున్న విలువైన సాధనం. దీని భౌతిక లక్షణాలను పరిశీలిస్తే మృదువైన, పెళుసుగా ఉండే గాజువంటి పారదర్శక పదార్థం. తేనెవన్నె పసుపురంగులో ఉంటుంది. తక్కువ కాఠిన్యం (2.5-3) కలిగిన రత్నం అవటంతో ఆభరణాలలో పొదగటానికి సులువుగా …

తృణకాంత మణి అంబర్‍ Read More »

భాగ్యదాయిని బతుకమ్మ

బతుకమ్మ పండుగ తెలంగాణ మహిళల గౌరవం, ఐక్యత, సాంస్కృతిక వైభవానికి ప్రతీకగా తొమ్మిది రోజులు పూలతో ఘనంగా జరుపుకుంటారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందింది.తెలంగాణ రాష్ట్రంలో ప్రతి ఇంటిని పూలతో నింపి.. మహిళ గుండెల్లో గర్వాన్ని, ఆనందాన్ని కలిగించే పండుగ బతుకమ్మ. భాద్రపద మాసంలో మొదలై తొమ్మిది రోజుల పాటు సాగే ఈ వేడుక తెలంగాణ సంస్కృతి, సంప్రదాయాలకు ప్రతీకగా నిలుస్తుంది. రంగురంగుల పూలను పేర్చి అందంగా అలంకరించిన బతుకమ్మల చుట్టూ స్త్రీలు వలయంగా తిరుగుతూ చప్పట్లు కొడుతూ …

భాగ్యదాయిని బతుకమ్మ Read More »

‘‘స్వంత కథ’’

(గత సంచిక తరువాయి)ఒక హైద్రాబాదీగా, భూమి పుత్రుడిగా హైద్రాబాద్‍ చరిత్రపై రచనలు చేయాలని నిర్ణయించుకున్నాను. ఫలితంగా 2006లో ‘‘షహర్‍నామా’’ (హైద్రాబాద్‍ వీధులు – గాథలు) పుస్తకం వచ్చింది. నగర వీధుల పేర్ల వెనుక చరిత్ర, బస్తీలు, అప్పటి మనుషుల గురించి ‘‘కథలు, కథలుగా’’ కథలల్లినాను. ఇది రెండు ముద్రణలకు నోచుకుంది. పుస్తకం కంటె ముందు వారం వారం సీరియల్‍గా 25 వారాల పాటు నమస్తే తెలంగాణా దినపత్రిక ఆదివారం సంచికలో ప్రచురించబడి పాఠకుల మన్ననలను పొందింది.ఆ తర్వాత …

‘‘స్వంత కథ’’ Read More »

అరుదైన ఆలయ పునాదులు(ఇదొక ఇంజనీరింగ్‍ అద్భుతం)

బాదామీ చాళుక్యుల కాలంలో, ఇప్పటి జోగులాంబ-గద్వాల జిల్లాలో, కృష్ణానది, తుంగభద్రానదితో కలిసే కూడలి సంగమేశ్వరంలో, దేవాలయ పునాదులకు సంబంధించి మనదేశంలోనే అరుదైన ఆధారాలు వెలుగుచూశాయి. అలంపూర్‍లోని నవబ్రహ్మేశ్వరాలయాల మాదిరిగనే సంగమేశ్వరాలయం, రేఖానాగర ప్రాసాదశైలిలో నిర్మించబడింది. గర్భాలయం, అర్ధమండపం, మహామండపం, అన్ని కట్టడభాగాలపైన అనేక దేవతామూర్తుల శిల్పాలు సా.శ.7-8 శతాబ్దాల నాటి బాదామీ చాళుక్య ఆలయ వాస్తుశిల్పానికి అద్దం పడుతున్నాయి. నదికి ఆ వైపు నుంచి తెచ్చిన ఎర్రఇసుక రాతితో నిర్మించిన కూడలి సంగమేశ్వరాలయం, శ్రీశైల జలాశయ ముంపుకు …

అరుదైన ఆలయ పునాదులు(ఇదొక ఇంజనీరింగ్‍ అద్భుతం) Read More »

దుర్గమ్మ ఆకాశలక్ష్మిగా.. బతుకమ్మ భూదేవిగాచెడుపై మంచి గెలిచిన రోజు

దేశమంతటా వైభవంగా జరిగే తొమ్మిదిరోజుల వేడుకలను దేవీనవరాత్రులనీ, శరదృతువులో వస్తాయి. కనుక శరన్నవరాత్రులనీ అంటారు. మన దగ్గర మరింత వైవిధ్యంగా ఉంటాయివి. అంటే ఒకవైపు అమ్మవారి ఆరాధనలు, మరోవైపు బతుకమ్మ సంబురాలు. దుర్గామాతది- మార్మికపథం. బతుకమ్మది- పూలరథం. లలితా సహస్రంలోని ‘ప్రాణదా’ అనే నామానికి బతుకునిచ్చేది, జీవం పోసేదని అర్థం. ‘బతుకు-బతకనివ్వు’ అనేది బతుకమ్మ సందేశం. పండుగలనేవి మనుషుల్ని కలపడం కోసమే! ‘భూసతికిం (భూదేవికి) దివంబునకు (స్వర్గలోకానికి) పొల్పు ఎసగంగ శరత్‍ సమాగమంబు ఆసకల ప్రమోదకరమై విలసిల్లె… …

దుర్గమ్మ ఆకాశలక్ష్మిగా.. బతుకమ్మ భూదేవిగాచెడుపై మంచి గెలిచిన రోజు Read More »

పర్యావరణ సామ్యవాదం!

మానవులు జీవనచక్రాన్ని విచ్ఛిన్న పరచుకున్నారు. ఈ విచ్ఛిన్నం వారి దైవిక అవసరాల కోసం జరిగింది కాదు. ప్రకృతిని జయించుకునేందుకు వారు ఏర్పరచుకున్న సామాజిక సంస్థ వల్ల జరిగింది. సంపదను పెంపొందించుకోవటం కోసం చాలా వాటిని అతిక్రమించారు. గౌరవించాల్సిన వాటిని గౌరవించలేదు. పాటించవలసిన వాటిని పట్టించుకోలేదు. ఫలితంగా ఒక వైషమ్యం ఏర్పడింది. ప్రకృతి నియమాలను దాటి ప్రవర్తించడం వల్ల ఇటువంటి వైషమ్యం పుడుతుంది. కాబట్టే పర్యావరణ సంక్షోభం. ఈ సంక్షోభం ప్రకృతి, పర్యావరణాలకే కాదు. అంతిమంగా అది మానవ …

పర్యావరణ సామ్యవాదం! Read More »

దీపావళి వెనకున్న పురాణ కథలు

దీపావళి అంటేనే వెలుగుల పండుగ. అమావాస్య చీకట్లను చీల్చుతూ ఎటుచూసినా దీపాల సొబగులే.. అంబరాన్నంటే సంబరాలే. చెడుపై మంచి సాధించిన విజయానికి ప్రతీకగా హిందువులంతా ఎంతో ఆనందోత్సాహాలతో జరుపుకొనే ఈ దీపావళి వేడుక. ఆశ్వీయుజ త్రయోదశి, చతుర్దశి, అమావాస్య.. ఈ మూడు రోజులకు అత్యంత ప్రాధాన్యం ఉంది. సనాతన ధర్మంలో అశ్వీయుజ మాస కృష్ణపక్ష త్రయోదశి మొదలు మూడు రోజుల్లో ప్రదోష సమయాన (సాయంకాలం వేళ) దీపాలను ఇంటి వద్ద, ఆలయాల వద్ద, గోశాల వద్ద వెలిగించడం …

దీపావళి వెనకున్న పురాణ కథలు Read More »