November

సదర్‍ వేడుక సాంస్కృతిక అస్థిత్వం!

సదర్‍ పండగ హైదరాబాద్‍ మహానగరంలో జరిగే ప్రధాన ఉత్సవాల్లో ఒకటి. నిజాం కాలం నుంచి ప్రతిష్టాత్మకంగా నిర్వహిస్తున్న ఈ వేడుకలు యాదవుల సాంస్కృతిక అస్థిత్వాన్ని ఆవిష్కరిస్తాయి. ఈ పండగను నగరంలోని యాదవ కులస్తులు మాత్రమే జరుపుకుంటారు. దీపావళి ఉత్సవాల్లో భాగంగా, దీపావళి ముగిసిన రెండో రోజున అంగరంగ వైభవంగా జరుపుకుంటారు. దీనిని దున్నపోతుల ఉత్సవంగా కూడా వ్యవహరిస్తారు. ‘సదర్‍’ అంటే హైదరాబాదీ వ్యవహారికం ప్రకారం ‘ప్రధానమైనది’ అని అర్థం. యాదవ కులస్తులు ఒక ప్రత్యేకమైన ప్రధాన ఉత్సవంగా …

సదర్‍ వేడుక సాంస్కృతిక అస్థిత్వం! Read More »

‘‘చిట్టీ ఆయీహై, ఆయీహై, ఆయీహై’’

నైజాంల కాలంలో కొన్ని పేర్లు ‘‘ఖానా’’లతో ముడిపడి వుండేవి. ఉదాహరణకు జైల్‍ ఖానా లేదా ఖైద్‍ఖానా, దవాఖానా, హమామ్‍ ఖానా, దివాన్‍ ఖానా, జజ్గీఖానా (ప్రసూతి ఆసుపత్రి) పాగల్‍ఖానా (మెంటల్‍ ఆసుపత్రి), కార్ఖానా, ఫీల్‍ఖానా, షరాబ్‍ ఖానా (బార్‍), పాయిఖానా, టపాఖానా లేదా డాక్‍ ఖానా.పురానాపూల్‍ నుండి కార్వాన్‍ వెళ్లే దారిల టప్పాచబూత్రా అని ఒక స్థలం వస్తుంది. ఖుతుబ్‍ షాహీల కాలంలో అదొక సెంట్రల్‍ పోస్ట్ ఆఫీస్‍. నగరంలో నలుమూలలా ఉత్తరాలు (టపా) అక్కడి నుండే …

‘‘చిట్టీ ఆయీహై, ఆయీహై, ఆయీహై’’ Read More »

ఒకప్పుడు నిత్యకళ్యాణం పచ్చతోరణం నేడేమో ఛిన్నాభిన్న శిథిలావరణం!

ఘన్‍పురం, ములుగు ఘనపురంగా అపురూప ఆలయ సముదాయానికి నిలయం. కాకతీయ గణపతిదేవచక్రవర్తి, తెలుగు నేలనంతా సుభిక్షంగా, సర్వకళాశోభితంగా, సాహితీ వైభవ తోరణంగా పాలిస్తున్న రోజుల్లో ఆయన సామంతుడైన గణపతి రెడ్డి ప్రభువుపై భక్తితో, ఆలయ నిర్మాణంపై అనురక్తితో, గణపతి దేవుని పేర, గణపురమనే పట్టణాన్ని, రామప్పను తలపించే గణపేశ్వ రాలయాన్ని నిర్మించి, గణపతి సముద్రమనే సువిశాల చెరువును తవ్వించి, చరిత్ర కెక్కాడు. అవును అందుకు నేనే నిలువెత్తు సాక్ష్యం అంటూ గణపతిరెడ్డి వేయించిన క్రీ.శ. 1254వ సం।।పు …

ఒకప్పుడు నిత్యకళ్యాణం పచ్చతోరణం నేడేమో ఛిన్నాభిన్న శిథిలావరణం! Read More »

గోండుల దివాళి నృత్యోత్సవం

హిందువులు ఆశ్వయుజ మాసంలో (అక్టోబర్లో ) దసరా, దీపావళి పండుగలను జరుపుకుంటే ఇవే పండుగలను గోండు గిరిజనులు ‘దివాడి’ మాసంలో జరుపుకుంటారు. హిందువుల పండుగలకు, గోండుల పండుగలకు మధ్య చాలా భిన్నత్వం ఉంది. హిందువుల దీపావళి పండుగలో భాగంగా మొదటి రోజు భోగి కాల్చడం, తరువాత రోజున నరక చతుర్దశి పేరున దీపాలు వెలిగించి, టపాసులు, బాణసంచా కాల్చడం ప్రధాన అంశాలు కాగా… గోండులు దీపావళి పండుగ జరుపుకునే మాసానికే ‘దివాడి’ అని పేరు పెట్టుకొని భోగి, …

గోండుల దివాళి నృత్యోత్సవం Read More »

ఆదివాసీ కళకు ఆయువు పోసినవాడు!

ఆదివాసీ ‘గుస్సాడి’ నృత్యాన్ని అంతర్జాతీయ సమాజానికి పరిచయం చేసిన కనకరాజు ‘అంతర్జాతీయ కళాకారుల దినోత్సవం’ (అక్టోబర్‍ 25) నాడు తుది శ్వాస విడిచారు. ఈ సందర్భంగా పద్మశ్రీ అవార్డు గ్రహించి మొత్తం తెలంగాణ ఆదివాసీలకు గర్వకారణమైన ఆయన సేవలను ఒకసారి మననం చేసుకోవడం మన విధి. కుమరం భీమ్‍ ఆసిఫాబాద్‍ జిల్లా జైనూర్‍ మండలంలోని మార్ల వాయి గ్రామానికి చెందిన కనకరాజు 1941లో జన్మించారు.చిన్నతనం నుంచే ఆదివాసీ సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు అంటే మక్కువ. ఆ క్రమంలోనే గుస్సాడి …

ఆదివాసీ కళకు ఆయువు పోసినవాడు! Read More »

దామగుండంకు రాడార్‍ గండం!

వికారాబాద్‍ జిల్లాలోని రిజర్వ్ ఫారెస్టులో నేవీ రాడార్‍ నిర్మాణానికి సర్కారు అనుమతి2,900 ఎకరాలను స్వాధీనం చేసుకోనున్న తూర్పు నావికాదళం12 లక్షల చెట్లను నరికివేస్తారంటూ ప్రచారంపర్యావరణానికి, జీవ వైవిధ్యానికి ముప్పు వాటిల్లుతుందంటున్న పర్యావరణవేత్తలుచుట్టుపక్కల గ్రామాలతో పాటు హైదరాబాద్‍పైనా ప్రభావం!వ్యూహాత్మకంగా చాలా అనువైన ప్రాంతం అంటున్న నేవీ.. ఎవరికీ నష్టం వాటిల్లబోదని వెల్లడి1.5 లక్షల చెట్లు తొలగించే అవకాశం ఉందని అటవీ శాఖ అంచనా..ప్రత్యామ్నాయంగా 17.5 లక్షల మొక్కలు నాటేందుకు ప్రణాళిక దామగుండం.. అడవుల్లో నేవీ రాడార్‍ నిర్మాణం ప్రతిపాదనతో …

దామగుండంకు రాడార్‍ గండం! Read More »

పర్యావరణ హితవరులు మనం కాక ఇంకెవరు?

పర్యావరణ పరమైన అంశాలు చర్చకు వచ్చిన ప్రతిసారీ ఏదో ఒక మేరకు గుర్తొచ్చే పేరు సుందర్‍లాల్‍ బహుగుణ. ప్రపంచం ఎదుర్కొనే సమస్యలను ఆయన మూడే మూడు సరళమైన పదాలలోకి అనువదించి చెప్పగలిగాడు. మానవాళికి ఉన్న ప్రధాన శత్రువులు మూడే మూడు అంటాడు. ఒకటి యుద్ధం. రెండు కాలుష్యం. మూడవది ఆకలి. ఈ మూడు ఒకదానితో ఒకటి విడదీయరానంతగా ముడిపడి ఉంటాయి. మనషులకు మరింత మరింత కావాలనే కోరిక, ఆకాంక్ష బాగా బోధింపబడింది. ఆ బోధన ప్రజలను బాగానే …

పర్యావరణ హితవరులు మనం కాక ఇంకెవరు? Read More »

ఉమ్మడి అనంతపురం జిల్లా శిలా మరియు ఖనిజసంపద

ఉమ్మడి అనంతపురం జిల్లా ఆంధప్రదేశ్‍లోని దక్షిణ ప్రాంతంలోని ముఖ్యమైన ప్రదేశం. ఈ జిల్లా 19,125 చదరపు కిలోమీటర్లలో విస్తరించి వున్నది. ఈ జిల్లాలో 958 గ్రామాలు, 11 పట్టణాలు కలవు. ఈ జిల్లాకు ఈశాన్యంలో కడప జిల్లా, ఉత్తరంలో కర్నూలు జిల్లా, పశ్చిమం, నైరుతిలో కర్ణాటక రాష్ట్రం ఉన్నవి. ఇది ఆంధ్ర రాష్ట్రంలోని రాయలసీమ ప్రాంతంలోని దక్షిణ దిశలో ఉంటుంది. ఈ ప్రదేశంలో ఎత్తైన ప్రాంతం దక్షిణాన కలదు. అది 670 మి. m.s.i పైన, ఉత్తరాన …

ఉమ్మడి అనంతపురం జిల్లా శిలా మరియు ఖనిజసంపద Read More »

తెలంగాణ అద్భుతమైన భౌగోళిక వైవిధ్యం

దక్కన్‍ హెరిటేజ్‍ అకాడమీ ట్రస్ట్ ఆధ్వర్యంలో ‘అంతర్జాతీయ జియో డైవర్సిటీ డే’ అక్టోబర్‍ 6న గచ్చిబౌలి సమీపంలోని ఫక్రుద్దీన్‍ గుట్ట (ఖాజా హిల్స్), ఖాజాగూడలో నిర్వహించారు. కార్యక్రమానికి దక్కన్‍ హెరిటేజ్‍ అకాడమీ చైర్మన్‍ జుతీ. వేదకుమార్‍ మణికొండ అధ్యక్షత వహించి, స్వాగతం పలికారు.జుతీ. వేదకుమార్‍ మణికొండ మాట్లాడుతూ.. దక్కన్‍ హెరిటేజ్‍ అకాడమీ ట్రస్ట్, ఇతర స్వచ్ఛంద సంస్థలతో కలిసి 2022 నుంచి అంతర్జాతీయ జియో డైవర్సిటీ డేను నిర్వహిస్తున్నామని, ఈ సందర్భంగా తెలంగాణలోని జియో హెరిటేజ్‍ సైట్లపై …

తెలంగాణ అద్భుతమైన భౌగోళిక వైవిధ్యం Read More »

మాస్టర్‍ పీస్‍ ఆఫ్‍ హ్యూమన్‍ జీనియస్‍ రాణీగారి మెట్ల బావి

ఉనికి: గుజరాత్‍యునెస్కో గుర్తింపు: 2014విభాగం: కల్చరల్‍ (మాన్యుమెంట్‍)సార్వత్రిక విలువ: మెట్ల బావికి ఓ అత్యుత్తమ ఉదాహరణ రాణి-కి-వావ్‍. భారత ఉపఖండానికి సంబంధించి సబ్‍ టెర్రేనియన్‍ వాటర్‍ ఆర్కిటెక్చర్‍కు ఇది ఓ విలక్షణ రూపం. ఇది ఏడు అంతస్తులుగా విభజింపబడింది. గొప్ప కళాత్మక, అందమైన శిల్పకళాఖండాలు ఇక్కడ ఉన్నాయి. గ్రౌండ్‍ లెవల్‍ లో మొదలయ్యే స్టెప్డ్ కారిడార్‍, నాలుగు పెవిలియన్స్ సిరీస్‍, పశ్చిమం వైపు పెరిగే అంతస్తులు, చెరువు, టన్నెల్‍ షాఫ్ట్ రూపంలో బావి… ఇలా ఈ మెట్లబావి …

మాస్టర్‍ పీస్‍ ఆఫ్‍ హ్యూమన్‍ జీనియస్‍ రాణీగారి మెట్ల బావి Read More »