వడిసి పట్టిన వాన నీటితో సాగు

తరచూ కరువుల బారిన పడి పంటలు నష్టపోతున్న రైతులు, తాగటానికి గుక్కెడు నీళ్ళు లేక కిలోమీటర్ల దూరం నడిచి నీళ్ళు నెత్తిన మోసుకొని వచ్చే మహిళలు ప్రతి ఎండాకాలం మనం చూస్తుంటాం. అదేసమయంలో వర్షాలు పడినప్పుడు పంటచేలు మునిగి పోయి పంట నష్టపోవటమూ చూస్తున్నాం. వాన కోసం రుతుపవనాల మీద ఆధారపడిన మన లాంటి దేశంలో వాన పడినప్పుడు నీటిని జాగ్రత్తగా సేకరించి దాచుకొని అవసరం అయినప్పుడు వాడు కునే పద్ధతులు చాలా అవసరం. ఎన్నో వందల సంవత్సరాలుగా మన దేశంలో చెరువులు, కుంటలు లాంటివి ఇందుకోసం ఏర్పాటు చేసుకొని సమర్దవంతంగా నడుపుకొంటున్న అనుభవాలు వున్నాయి. అయితే కాలక్రమేపి బోరుబావులు, ఆనకట్టలు తద్వారా కాల్వల ద్వారా నీళ్ళకు అలవాటు పడటంతో ఇవన్ని కూడా పనికి రాకుండా పోయాయి .
ప్రస్తుత పరిస్థితులకు అనుగుణంగా వీటిని మరల పునరుద్దరణ చేయాల్సిన అవసరం వుంది. ప్రతి 1 మీ.మీ. వర్షపాతానికి హెక్టారుకి సుమారుగా 10,000 లీటర్ల నీరు చేరుతుంది. అంటే 500 మీ.మీ. వర్షం పడే ప్రాంతాలలో కూడా హెక్టారుకి 50 లక్షల లీటర్ల (ఎక రానికి 20 లక్షల లీటర్ల) నీరు చేరుతుంది. ఇందులో భూమిలోకి ఇంకిన భాగం కాక మిగిలింది బయటికి పారి మురికిగుంటలలో కలవటమో, ఆవిరి కావటమో జరుగుతోంది. ఇందులో మూడొంతులు కాపాడుకోగలి గితే ఒక పంట చాలా సులభంగా పండించుకోవచ్చు.

భూమి గట్టి పడిపోవటంతో భూమిలోకి నీరు ఇంకటం తగ్గి పోతుంది. ఇందుకు ప్రధాన కారణాలు
1.భూమిలో సేంద్రియ పదార్ధం తగ్గిపోవటం
2.తరచూ ట్రాక్టర్‍తో దున్నటం వలన అడుగున గట్టి పొర (hard పాన్‍) ఏర్పడటం
3.పంట కోత యంత్రాల బరువుతో నేల గట్టిపడటం,
4.రసాయనిక ఎరువుల అధిక వినియోగంతో, వాటిలోని ఫిల్లెర్‍ మెటీరియల్‍తో భూమిలోని స్మూక్ష రంధ్రాలు, దారులు మూసుకుపోవటం.

వ్యవసాయంలో రసాయనిక ఎరువుల వినియోగం, భారీ యంత్రాల వినియోగం తగ్గించుకోవటం, సేంద్రియ పదార్థాల వి నియోగం పెంచుకోవటంతో నీరు ఇంకే గుణం పెంచుకోవచ్చు.

అలాగే, ఆధునిక వ్యవసాయంతో పంటల సరళిలో వచ్చిన మార్పుతో ఎక్కవ నీటి వినియోగం వుండే పంటల వైపు, పద్ధతుల వైపు రైతులు మళ్లుతున్నారు. ఉదాహరణకి ప్రస్తుత పద్దతిలో వరి, పత్తి, చెరుకు లాంటి పంటల ఉత్పత్తికి ఎకరానికి సుమారు 60 లక్షల లీటర్ల నీరు ఖర్చు అవుతుంది. ఈ లెక్కన సంవత్సరానికి సుమారుగా 500 మీ.మీ. వర్షం పడే ప్రాంతాలలో ఎకరానికి 20 లక్షల లీటర్ల నీరు సంవత్సరానికి వర్షం ద్వారా వస్తుంది అనుకుంటే అందుకు మూడు రెట్లు ఒక పంట కాలంలో ఖర్చు చేస్తున్నాం. అంటే ఒక ఎకరం వరి పండించటానికి ఆ ఎకరం పొలంలో గత మూడు సంవత్సరాల వర్షాన్ని ఒకే పంట కాలంలో వాడుకుంటున్నాం, లేక పోతే ఈ మూడు ఎకరాలలో పడిన వాన నీటిని ఒక ఎకరంలో పంట పండించుకోవటానికి వాడుకుంటున్నాం. ఇలా ఐదు సంవత్సరాలు రెండు పంటల చొప్పున తీసుకుంటే ముప్పై సంవత్సరాల వర్షం వాడేసినట్టే, లేక పోతే చుట్టుపక్కల ముప్పై ఎకరాల వర్షం వాడేసినట్టే. అందుకే పంటల ప్రణాళికను, పండించే పద్దతులను ఎప్పుడు స్థానిక వర్షపాతం, భూమి తత్త్వం, వాన నీటి సంరక్షణాల ఆధారంగానే చేసుకోవాలి. దీనినే ‘వాటర్‍ బడ్జెట్‍’ అంటారు.

ఉభయ తెలుగు రాష్ట్రాలలో సగటు వర్షపాతం తీసుకుంటే కోస్తా ఆంధ్ర ప్రాంతంలో 1,094 మీ.మీ. తెలంగాణా జిల్లాలలో 961 మీ.మీ. అలాగే రాయలసీమ ప్రాంతంలో 680 మీ.మీ. ఇందులో చాలా భాగం ప్రతి పొలంలో మనం సంరక్షించుకోవచ్చు. ఎక్కడ పడిన వర్షం అక్కడే ఇంకటానికి వీలుగా పొలంలో బోదెలకు చిన్న అడ్డుకట్టలు వేసుకోవటం చేయాలి. భూమిలో సేంద్రియ పదార్థం పెంచుకోవటం కోసం ఎకరానికి కనీసం 4 టన్నుల జీవ పదార్దాలు వేసుకోవటం చేయాలి. ఈదురు గాలులు, వేడి గాలులలో పెరిగే నీటి ఆవిరిని తగ్గించుకోవటం కోసం పొలంలో గట్ల మీద చెట్లు నాటుకోవటం చేయాలి.

• జి.వి. రామాంజనేయులు, రవి కన్నెగంటి,
  సుస్థిర వ్యవసాయ కేంద్రం, తార్నాక, హైదరాబాద్