హృదయం నుంచి వచ్చే భాష ఉర్దూ. అందుకే అది మధురంగా వుంటుంది. మామిడి పండు రసంలా, ఖర్జూరంలా, పాల సపోటాలా వుంటుంది. భిన్నత్వంలో ఏకత్వం మన దేశ సంస్కృతి. మన దేశంలో కొన్ని వందల భాషలు వున్నాయి. ఆయితే అన్నింటిని రాజ్యాంగంలోని షెడ్యూలులో చేర్చలేదు. మన సాంస్కృతిక వారసత్వం మన భాషల ద్వారా లభించింది. మన సాంస్కృతిక వారసత్వానికి చిహ్నాలు రెండు. అవి సంస్కృతం,
ఉర్దూ. అన్ని భాషల్లోనూ గొప్ప సాహిత్యం వున్నప్పటికీ ఈ రెండు భాషల్లో గొప్ప సాహిత్యం వచ్చింది. మిగతా భాషలని కించపరచడానికి ఈ మాటలను అనడం లేదు. ఈ భాషల్లో వున్న గొప్పతనాన్ని గమనించాలని అంటున్నాను.
సంస్క•తం హిందువులకి సంబంధించినదని, ఉర్దూ భాష ముస్లింలకి సంబంధించిన భాష అని చాలా మంది భావన. ఉర్దూ దేశీయ భాష కాదని అన్యదేశీయ భాష అని చాలా మంది భావన. ఈ రెండు భావనలు సరైనవి కాదు. సంస్క•తంలో ఎక్కువ పూజలు, పునస్కారాలు వుండటం వల్ల అది హిందువుల భాష అని, ఉర్దూ భాష లిపిని చూసి అన్య భాష అని చాలా మంది అనుకుంటున్నారు. కాని అది వాస్తవం కాదు. నిజానికి మనదేశంలో ప్రవహిస్తున్నది సంస్కృత ఉర్దూ వారసత్వం.
దేశంలో నెలకొని ఉన్న పరిస్థితుల వల్ల మైసూర్ పాక్ మైసూర్శ్రీగా మారిపోయింది. కరాచీ బేకరీ మరీ నీలోఫర్ హోటల్ మీద సింద్ క్లాత్ స్టోర్ మీద అసహనం పెరిగిపోయింది. ఆ కోవలోకి చెందినదే ఉర్దూ భాష కూడా.
మార్పు అనేది ఎప్పుడూ జరుగుతూ వుంటుంది. కానీ భాషలకు అది వర్తిస్తుందా? ఐడెంటిటీ రాజకీయాలు వెళ్లూను కొన్న తరుణంలో భాష కూడా బాధితురాలు అవుతుంది. అలాంటి పరిస్థితి ఉర్దూ భాషకి ఏర్పడింది. అది సుప్రీంకోర్టు దాకా పోయింది. మహారాష్ట్రలో ఉర్దూని అదనపు అధికార భాషగా గుర్తించడాన్ని సుప్రీంకోర్టు సమర్థించింది. భారత దేశంలో ఆ భాష సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యతని, చట్టపరమైన స్థానాన్ని సుప్రీంకోర్టు హైలైట్ చేసింది.
ఈ కేసులో ఎవరు వున్నారు?
వర్షతై వర్సెస్ ది స్టేట్ ఆఫ్ మహారాష్ట్ర కేసు ద్వారా సుప్రీంకోర్టు ఉర్దూ భాష ప్రాముఖ్యతని నొక్కి చెప్పింది. మహారాష్ట్రలో మరాఠీతో బాటూ సైన్ బోర్డులపై ఉర్దూనూ చేర్చాలనే నిర్ణయాన్ని శ్రీమతి వర్షతై బోగాడే సుప్రీంకోర్టులో అప్పీలు ద్వారా సవాలు చేశారు. సైన్ బోర్డులపై మరాఠీతో బాటూ ఉర్దూను ఉపయోగించడాన్ని మున్సిపల్ కౌన్సిల్ ఆమోదించింది. శ్రీమతి వర్షతై బోగాడే దీనికి తీవ్ర అభ్యంతరం వ్యక్తం చేశారు. తన అభ్యంతరాన్ని మొదట కలెక్టర్కి ఆ తరువాత డివిజనల్ కమిషనర్ దృష్టికి తీసుకొని వెళ్లారు. అక్కడ ఆమెకు సరైన స్పందన రాకపోవడంతో బొంబై హైకోర్టులో సవాలు చేశారు. అక్కడ ఆమెకు అనుకున్న ఉపశమనం లభించలేదు. ఆ ఫలితంతో అసంతృప్తి చెందిన ఆమె ఈ విషయాన్ని అప్పీలు ద్వారా సుప్రీంకోర్టులో సవాలు చేశారు.
కోర్టుల్లో ఉర్దూ ప్రభావం
ఇదిలా వుంటే – ఉర్దూ ప్రభావం కోర్టుల మీద ఎలా వుందో చూద్దాం. మనదేశంలోని క్రిమినల్, సివిల్ చట్టాలలో ఉపయోగించే కోర్టు పరిభాష మీద
ఉర్దూ గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. రాజ్యంగంలోని ఆర్టికల్ 348 ప్రకారం సుప్రీంకోర్టు, హైకోర్టులలో ఇంగ్లీషు అధికార భాష అయినప్పటికీ, కోర్టు కారిడార్లలో ఉర్దూ భాష పరిఢ విల్లుతుంది. అదాలత్, వకాలత్నామా, అలఫ్నామా, ముజ్రిమ్, నజారీత్ లాంటి అనేక పదాలు సర్వ సాధారణంగా ఉపయోగించ బడుతున్నాయి.
మహారాష్ట్రలోని హతూర్కి చెందిన మున్సిపల్ కౌన్సిల్ నిర్ణయం వివాదానికి దారితీసింది. కమ్యూనికేషన్ కోసం తీసుకున్న ఈ నిర్ణయం రాజకీయంగా మారిపోయింది. సైన్ బోర్డులపై ఉర్దూ వాడకం చట్టవిరుద్ధమని వర్షతై వాదన. ఇలాంటి విషయాల మీద అభ్యంతరాలు శ్రీమతి వర్షతై బోగాడే చేయడానికి వీల్లేదు. అభ్యంతరం చేసే అధికారం వున్న వ్యక్తి కమీషనర్ మాత్రమే. అయినప్పటికీ సుప్రీంకోర్టు ఈ విషయాన్ని కేసు మెరిట్స్ని బట్టి శిక్ష తన నిర్ణయాన్ని ప్రకటించింది.
సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తులు జస్టిస్ సుధాంషు ధులియా, జస్టిస్ వినోద్ చంద్రన్లతో కూడిన ధర్మాసనం చట్టపరమైన తీర్పు కన్నా మించిన తీర్పుని ప్రకటించింది. భాష మరియు మతం అనేవి సంబంధంలేనివి. సమాంతరమైనవి. సాంస్కృతిక గుర్తింపు, ప్రాంతాల గుర్తింపులతో ప్రజలతో ముడిపడి వున్నది భాష అని సుప్రీంకోర్టు ధర్మాసనం భాషాపరమైన మేనిఫెస్టోని రాశారు.
‘భాష అనేది ఒక సంస్కృతి. సమాజం, ప్రజల నాగరికతని కొలవడానికి కొలమానం భాష. ఉర్దూ భాష కూడా అలాంటిది. ఇది గంగా జమునా తహజీబ్లకి ఒక ఉత్తమ కాలమానం. మధ్య భారతదేశం, ఉత్తర భారతదేశంలని కలిపే హిందూస్తానీ తహజీబ్ అని కోర్టు పేర్కొంది. ఉర్దూ, హిందీ మిశ్రమమే హిందుస్తానీ అని తీర్పు స్పష్టం చేసింది. మన దేశ విభజన కారణంగా ఉర్దూ అనేది ముస్లింల భాషగా, హిందీ అనేది హిందువుల భాషగా పరిణమించింది. ఉర్దూని అధికార భాషగా భారత రాజ్యాంగం గుర్తించిందని, అది షెడ్యూలు-7లో తన స్థానాన్ని ఆక్రమించిందని, అది మరాఠీతో సమానమైన స్థానాన్ని పొందిందని అది ఏ భాషకు తక్కువ ఎక్కువ కాదనీ సుప్రీంకోర్టు ధర్మాసనం పేర్కొంది.
ఉర్దూ భాషపట్ల దాని లిపి వల్ల ప్రిజుడిసిస్ ఏర్పడుతున్నాయి. అది భారతదేశానికి పరాయిది అన్న భావన దాని వల్ల ఏర్పడుతుంది. వాస్తవానికి హిందీ, మరాఠీ భాషల మాదిరిగా అది భారతదేశంలో ఉద్భవించిన ప్రజల మధ్య కమ్యూనికేషన్ సాధనంగా అభివృద్ధి చెందింది. చివరికి అనేక మంది ప్రఖ్యాత కవులకి ఇష్టమైన భాషగా మారిపోయింది.
ప్రేమతో మాట్లాడే వ్యక్తుల నాలుకల మీద ఉర్దూ భాష నడయాడుతుంది. మనకు తెలియకుండానే ఉర్దూ మన దిన చర్యలో భాగంగా మారి పోయింది. మన సంభాషణల్లో ఆ భాష దొర్లుతూనే వుంది. దాన్ని వేరు చేయడం కష్టమైన పని.

హిందీని జాతీయ భాషగా గట్టిగా సమర్థించే హిందీ పండితుడు రామ్ విలాస్ శర్మ కూడా తన ‘భారత్కీ భాషా సమస్య’ అన్న పుస్తకంలో ఇలా వ్రాశాడు.
‘హిందీ ఉర్దూ అనేవి రెండు వేరు వేరు భాషలు కావు. అవి ప్రాథమికంగా ఒక్కటే. వాటి సర్వనామాలు, క్రియలు, ప్రాథమిక పదజాలం ఒకే విధంగా వుంటాయి. ప్రపంచంలో సర్వనామాలు, క్రియలు వందశాతం ఒకే విధంగా వుండే ఇతర భాషలు లేవు. రష్యన్, ఉక్రేయిన్ భాషలు ఒకే విధంగా వుంటాయి. కానీ హిందీ ఉర్దూ మాదిరిగా దగ్గరగా వుండవు.’
సుప్రీంకోర్టు తీర్పు రాజ్యాంగంలోని ముఖ్య స్తంభం అయిన లౌకికవాదాన్ని సమర్థిస్తుంది. బహుళ భాషలను వాడటం వల్ల రాష్ట్ర గుర్తింపు పోదు. సైన్ బోర్డులలో ఉర్దూను వాడటం ధిక్కార చర్య కాదని అది సర్దుబాటు చర్య అని కోర్టు తన తీర్పులో స్పష్టం చేసింది.
హిందీ, మరాఠీ మాదిరిగానే ఉర్దూ అనే భారతదేశ ప్యాబ్రిక్లో అల్లుకొని పోయిందని, భారతదేశం అంతటా ఉపయోగించే అనేక రోజువారీ వ్యక్తీకరణలు. ఉర్దూమూల పదాలను కలిగి వుంటాయి. భాషా హమేలనను సమర్థించటం ఈ తీర్పులోని విశేషం. భాష మతాలకు సంబంధించినది కాదు. సమాజానికి సంబంధించినది. భారత దేశంలోని భాషలన్నింటిని ప్రేమించాలి. గౌరవించాలి.
ఉత్సవం మాదిరిగా జరుపుకోవాలి. రాజకీయం చేయకూడదు. యాసను కూడా గేలిచేయకూడదు.
సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన ఈ తీర్పు మనకి ఒక రిమైండర్ మాదిరిగా ఉపయోగపడుతుంది. కొత్త భాష ద్వారా మాట్లాడటం చదవడం మాత్రమే కాదు విశాల దృక్పథం, సహనం ఏర్పడుతాయి.
ఉర్దూ ప్రేమ కలిగిన భాష
ప్రేమించాల్సిన భాష.
-మంగారి రాజేందర్ (జింబో)
ఎ : 9440483001