2025-26 బడ్జెట్ మనల్ని మళ్ళీ నిరాశపరిచిందనే గందరగోళం నడుమ, కొన్ని పథకాలు బాగా అమలు చేస్తే ప్రజారోగ్యాన్ని మెరుగుపరచడమే కాకుండా పర్యావరణానికి కూడా మేలు చేస్తాయి. ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ మంచి, పోషకమైన ఆహారాన్ని ప్రోత్సహించే కొన్ని పథకాలను ప్రకటించారు, అయితే ఆమె ఈ దుష్ప్రభావాలు లేదా ప్రయోజనాలను ప్రస్తావించలేదు.
పప్పుధాన్యాల ఉత్పత్తిలో స్వయం సమ•ద్ధి కోసం ప్రతిపాదన అటువంటి చొరవ. ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే పప్పుధాన్యాలు సమతుల్య ఆహారంలో ముఖ్యమైన భాగం. పప్పుధాన్యాల కోసం ఆత్మనిర్భరత మిషన్ రాబోయే ఆరు సంవత్సరాలలో కంది (పావురం బఠానీ), మినుములు (మినుములు) మరియు మసూర్ (ఎర్ర పప్పు) వంటి పంటలను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఈ ప్రణాళికలో రైతుల నుండి అన్ని ఉత్పత్తులను సేకరించడం ఉంటుంది కాబట్టి, వారు ఈ పంటల వైపు మొగ్గు చూపుతారని భావిస్తున్నారు.
ఈ మార్పు రెండు వైపులా ప్రయోజనాలను కలిగి ఉంది. చిక్కుళ్ళు పొడి మరియు శుష్క పరిస్థితులలో బాగా పెరుగుతాయి, అవి వేడెక్కుతున్న గ్రహానికి బాగా అనుకూలంగా ఉంటాయి. అదనంగా, శాస్త్రవేత్తలు మరియు కార్యకర్తలు చాలా కాలంగా నేల సారాన్ని మెరుగుపరచడానికి చిక్కుళ్ళు సాగును పెంచాలని వాదిస్తున్నారు.
చిక్కుళ్ళు వేర్ల నాడ్యూల్స్లో నత్రజనిని స్థిరీకరించే బ్యాక్టీరియాను కలిగి ఉంటాయి, ఇవి సహజంగా నేలను సుసంపన్నం చేస్తాయి. గతంలో, నేల పోషకాలను తిరిగి నింపడానికి వాటిని సాధారణంగా అంతర పంటలు మరియు పంట భ్రమణంలో ఉపయోగించేవారు. అయితే, నత్రజని ఎరువులు విస్త•తంగా అందుబాటులోకి రావడంతో ఈ పద్ధతి తగ్గింది.
పోషక అవసరాలను తీర్చడానికి భారతదేశం పప్పు ధాన్యాలను దిగుమతి చేసుకోవడం కొనసాగించగలిగినప్పటికీ, స్వయం సమ•ద్ధికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం వల్ల నేల ఆరోగ్యానికి గణనీయంగా ప్రయోజనం చేకూరుతుంది. అయితే, అదే బడ్జెట్లో ఒక వైరుధ్యం తలెత్తుతుంది. పప్పు ధాన్యాల సాగును ప్రోత్సహించడంతో పాటు, ఆర్థిక మంత్రి అస్సాంలోని నమ్రూప్లో యూరియా ఉత్పత్తి యూనిట్ను స్థాపించే ప్రణాళికలతో యూరియా ఉత్పత్తిలో ఆత్మనిర్భరతను ప్రోత్సహించాలని ప్రకటించారు.
యూరియా నేలకు నత్రజనిని అందిస్తుంది, కానీ రైజోబియం బ్యాక్టీరియాలా కాకుండా, ఇది పొలానికి వర్తించాల్సిన రసాయనం. ఇది విరుద్ధమైన విధానాల గురించి ఆందోళనలను లేవనెత్తుతుంది మరియు దురద•ష్టవశాత్తు, బడ్జెట్లో ప్రతికూల చర్యలకు ఇది ఒక్కటే ఉదాహరణ కాదు.
సోయాబీన్, వేరుశనగ, పొద్దుతిరుగుడు, నువ్వులు, రాప్సీడ్-ఆవాలు వంటి పంటలను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న నేషనల్ మిషన్ ఫర్ ఎడిబుల్ ఆయిల్ సీడ్స్ గురించి కూడా ఆర్థిక మంత్రి మాట్లాడారు. సాంప్రదాయ నూనె గింజలపై ద•ష్టి పెట్టడం ఆరోగ్యానికి మరియు పర్యావరణానికి ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది.

అంతేకాకుండా, నూనె తీసిన తర్వాత ఉత్పత్తి చేయబడిన విత్తన కేక్ పోషకమైన పశువుల దాణాగా పనిచేస్తుంది మరియు సేంద్రీయ ఎరువుతో కలపవచ్చు, నేల నాణ్యతను మరింత పెంచుతుంది.
అక్టోబర్ 2024లో ప్రారంభించబడిన ఈ మిషన్, 2021లో ప్రవేశపెట్టబడిన ఆయిల్ పామ్ సాగును ప్రోత్సహించే చొరవ నుండి వేరుగా ఉంటుంది. సంవత్సరాలుగా, బాగా నమోదు చేయబడిన పర్యావరణ ఆందోళనలు ఉన్నప్పటికీ, భారతదేశం అంతటా ఆయిల్ పామ్ తోటలు విస్తరించాయి.
పామాయిల్ ఉత్పత్తి అటవీ నిర్మూలనకు దారితీస్తుందని ప్రసిద్ధి చెందింది, ఎందుకంటే పాత-పెరిగిన అడవులను తరచుగా తోటల పెంపకానికి దారి తీస్తారు. సాంప్రదాయ తినదగిన నూనెగింజలపై ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం వల్ల హానికరమైన పామాయిల్పై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించవచ్చో లేదో తెలుసుకోవడం భరోసాగా ఉండేది.
బడ్జెట్లో మరికొన్ని సానుకూల ప్రకటనలు ఉన్నాయి.
మెరుగైన పోషకాహారం కోసం కూరగాయలు మరియు పండ్ల సాగును ప్రోత్సహించడానికి మంత్రి ఒక కార్యక్రమాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల సహకారంతో అభివ•ద్ధి చేయబడిన ఈ సమగ్ర చొరవ ఉత్పత్తిని పెంచడం, సరఫరా గొలుసులను మెరుగుపరచడం మరియు రైతులకు న్యాయమైన ధరలను నిర్ధారించడంపై ద•ష్టి పెడుతుంది.
నిర్దిష్ట పండ్ల గురించి ప్రస్తావించనప్పటికీ, చాలా వరకు చెట్ల ద్వారా పండేవి, వీటికి కనీస రోజువారీ సంరక్షణ అవసరం మరియు తీవ్రమైన వాతావరణ పరిస్థితులకు మరింత తట్టుకునే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటాయి. అదేవిధంగా, చెట్ల ద్వారా పండే కూరగాయలను కూడా ఈ పథకం కింద ప్రోత్సహించవచ్చు.
మరొక ఆశాజనకమైన చర్య ఏమిటంటే బీహార్లోని మఖానా బోర్డుమఖానా (నక్క గింజలు)
ఉత్పత్తి, ప్రాసెసింగ్, విలువ జోడింపు మరియు మార్కెటింగ్ను పెంచడానికి మఖానా రైతులకు బోర్డు శిక్షణ మరియు మద్దతును అందిస్తుంది. సంబంధిత ప్రభుత్వ పథకాల నుండి వారు ప్రయోజనం పొందేలా చేస్తుంది.
ప్రక•తి స్పాంజ్లైన తడి భూములలో మఖానా పెరిగేకొద్దీ, ఈ చొరవ పరోక్షంగా చిత్తడి నేలల పరిరక్షణకు దోహదపడుతుంది. ఆక్రమణల కారణంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా తడి భూములు కనుమరుగవు తున్నాయి. మఖానా సాగుపై ద•ష్టి సారించడం ఈ పెళుసైన పర్యావరణ వ్యవస్థలను రక్షించడంలో సహాయపడుతుంది.
అయితే, ఎప్పటిలాగే, నిజమైన పరీక్ష అమలులోనే ఉంది. ఈ పథకాలు ఏడాది పొడవునా సమర్థవంతంగా అమలు అవుతాయో లేదో చూడాలి.
2025-26 బడ్జెట్లో ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ప్రకటించిన కార్యక్రమాల్లో పప్పుధాన్యాల ఉత్పత్తిలో స్వయం సమ•ద్ధి ప్రతిపాదన ఒకటి. ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే పప్పుధాన్యాలు సమతుల్య ఆహారంలో ముఖ్యమైన భాగం మరియు నేల ఆరోగ్యానికి కూడా మేలు చేస్తాయి.
- విభా వర్షేన్
అనువాదం: ఎసికె.శ్రీహరి