February

పద్దెనిమిది, పంతొమ్మిది శతాబ్దాలలో రసాయన, జీవశాస్త్రాలు

రసాయనశాస్త్రం గురించి ముందు మనం ముచ్చటించు కుందాం. నిజానికి రసాయనశాస్త్రం అనేది ఒక శాస్త్ర విభాగంగా రూపం మార్చుకుంది ఈ రెండు శతాబ్దాలలోనే! 17వ శతాబ్దంలో రసాయనశాస్త్రం రసవాదం ప్రయోగాల నుంచి పుట్టుకు వచ్చింది. కానీ అణుసిద్ధాంతం, రసాయన సంయోగనియమాల ఆధారంగా శాస్త్రవిధానంగా పరిఢవిల్లింది. హైడ్రోజన్‍, కార్బన్‍డయాక్సైడ్‍, సల్ఫర్‍డయాక్సైడ్‍ వంటి వాయువుల ధర్మాలను స్టీఫెన్‍హేల్‍ అధ్యయనం చేయడంతో ఈ మార్పు మొదలైంది. తొలిదశలో రసాయనశాస్త్రజ్ఞులు ‘దహనం’, ‘మంట’ను వివరించటానికి చాలా యిబ్బంది పడ్డారు. కొన్ని లోహాలు మండినపుడు …

పద్దెనిమిది, పంతొమ్మిది శతాబ్దాలలో రసాయన, జీవశాస్త్రాలు Read More »

చిన్న తరహా పరిశ్రమలు – అవగాహన

దేశ సంపదను పెంచడంలో చిన్న తరహా పరిశ్రమల పాత్ర ఎనలేనిది. పారిశ్రామిక అభివృద్ధితోనే ఏ దేశమైనా అభివృద్ధి చెందు తుంది. ఒక పరిశ్రమను స్థాపించడం ద్వారా ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా ఎన్నో కుటుంబాలకు జీవనాధారం దొరుకుతుంది. ఔత్సాహికులు ఎక్కువ సంఖ్యలో పరిశ్రమలు స్థాపించడానికి ముందుకు వస్తే,ఉపాధి అవకాశాలు ఏర్పడి పేదరిక నిర్మూలనతో పాటు జీవన ప్రమా ణాలు మెరుగవుతాయి. చిన్న తరహా పరిశ్రమలు స్థాపించడానికి గొ ప్ప మేధస్సు అవసరం లేదు; కావలసిందల్లా విషయ పరిజ్ఞానం, నిరంతర అధ్యయనం, …

చిన్న తరహా పరిశ్రమలు – అవగాహన Read More »

వడిసి పట్టిన వాన నీటితో సాగు

తరచూ కరువుల బారిన పడి పంటలు నష్టపోతున్న రైతులు, తాగటానికి గుక్కెడు నీళ్ళు లేక కిలోమీటర్ల దూరం నడిచి నీళ్ళు నెత్తిన మోసుకొని వచ్చే మహిళలు ప్రతి ఎండాకాలం మనం చూస్తుంటాం. అదేసమయంలో వర్షాలు పడినప్పుడు పంటచేలు మునిగి పోయి పంట నష్టపోవటమూ చూస్తున్నాం. వాన కోసం రుతుపవనాల మీద ఆధారపడిన మన లాంటి దేశంలో వాన పడినప్పుడు నీటిని జాగ్రత్తగా సేకరించి దాచుకొని అవసరం అయినప్పుడు వాడు కునే పద్ధతులు చాలా అవసరం. ఎన్నో వందల …

వడిసి పట్టిన వాన నీటితో సాగు Read More »

తెలంగాణా ప్రాచీన శివాలయాలు

ఇంద్రపాలనగర శివాలయాలువిష్ణుకుండులు తమ తొలి రాజధాని అమరావతి (నేటి మహబూబ్‍నగర్‍ జిల్లాలోని అమ్రాబాద్‍) నుండి కొంత కాలం తరువాత నల్లగొండ జిల్లాలోని తుమ్మలగూడెం దగ్గరి ఇంద్రపాలగుట్టకు వెళ్ళి ఆ ప్రాంతాన్ని మరో రాజధానిగా చేసుకున్నారు. ఆ గుట్ట పైన వారు కట్టించిన కోట గోడలు, దేవాలయాలు, కోనేర్లు, బౌద్ధ స్థూపాలు, జైన మత విగ్రహాలు ఇప్పటికీ ఉన్నాయి. కోటగోడ కొసన వారి రాజ చిహ్నమైన పంజా ఎత్తి గర్జిస్తున్న సింహం శిల్పం రాజదర్బారు వెనుకనే పడి ఉండటంతో …

తెలంగాణా ప్రాచీన శివాలయాలు Read More »

తెలంగాణ కుంభమేళ.. మేడారం సమ్మక్క-సారక్క జాతర

ప్రపంచంలోనే అతి పెద్ద గిరిజన పండుగ మేడారం సమ్మక-సారక్క జాతర. తెలంగాణ కుంభమేళగా పిలుచుకునే ఈ విశిష్ట జాతర ప్రకృతి రమణీయతకు, పర్యావరణ సమతౌల్యానికి అద్దం పడుతుంది. తెలంగాణ చరిత్ర, సంస్కృతి, సంప్రదాయాలను ప్రతిబింబించేలా నెలరోజులపాటు ఈ మహోత్సవం అత్యంత వైభవంగా జరుగుతుంది. ప్రకృతి అంటే ప్రాణమిచ్చే ఆదివాసీలు వాళ్లే పూజారులై ప్రతి రెండేళ్లకు ఒకసారి ఈ జాతరను ఎంతో వైవిధ్యంగా,మరెంతో అపురూపంగా తమ ఆచార సంప్రదాయాల ప్రకారం జరుపుకుంటారు. సమ్మక్క – సారక్క జాతరకు సుమారు …

తెలంగాణ కుంభమేళ.. మేడారం సమ్మక్క-సారక్క జాతర Read More »

జమాలుద్దీన్‍

1970-80 దశకం వరకు మన హైదరాబాదు నగరంలో సయీద్‍ జమాలుద్దీన్‍ పేరు బాగా వినిపిస్తూ ఉండేది. ఆయన చెప్పిన హాస్యోక్తులు ఆయన ఆశువుగా చెప్పిన షాయరీలు, చురకల్లాంటి చెళుకులూ తరచూ వినిపిస్తూ ఉండేవి. నిజానికి ఈయన ఎవరు? నిజాం రాజు ఆస్థానంలో విదూషకుడా? కాదు. ఆయన ఆస్థానంలో అలాంటివారు ఎవరూలేరు. కానీ జమాలుద్దీన్‍ అనధికారంగా అంతటివాడే. అక్బర్‍ ఆస్థానంలో బీర్‍బల్‍లాగా, శ్రీకృష్ణదేవరాయల ఆస్థానంలో తెనాలి రామలింగ కవిలాగా, మన హైదరాబాద్‍ సంస్థానాధీశుడు లేడు. కానీ, ఆయన దగ్గరే …

జమాలుద్దీన్‍ Read More »

చరిత్రలో వెలుగు చూడని చీకటి కోణాలు

(గత సంచిక తరువాయి)సలాబత్‍ జంగ్‍ అతని సైన్యం గుల్బర్గాలో మకాం వేసిన సమయంలో బుస్సీ అనారోగ్యం పాలయిండు. వైద్యుల సలహా మేరకు సేదదీరడం కోసం మచిలీపట్నంకు వెళ్ళిండు. అయితే ఫ్రెంచ్‍ సైన్యం అంతా నిజాం యిలాకాలోనే ఉండింది. ఆ తర్వాత కొద్దిరోజులకు సలాబత్‍ జంగ్‍ హైదరాబాద్‍ చేరుకుండు. ఈ దశలో దివాన్‍ లష్కర్‍ఖాన్‍ ఫ్రెంచ్‍ వారికి వ్యతిరేకంగా పనిజేసిండు. మొదటి నిజాం ప్రభుత్వంలో సర్వసైన్యాధ్యక్షుడిగా పనిజేసిన లష్కర్‍ఖాన్‍ ఫ్రెంచ్‍ వారి ప్రాబల్యం పెరిగి పోయిన తర్వాత తనకు …

చరిత్రలో వెలుగు చూడని చీకటి కోణాలు Read More »

కల్లోల కలల కాలం (సలాం హైదరాబాద్‍ – రెండవ భాగం : నవలా పరిచయం)

ఒక మనిషి – అనేక జీవితాలునవల సమకాలీన సమాజ చరిత్రను, జీవన సంబంధాలలోని వైరుధ్యాలను, మానవ జీవిత సంబంధాలలోని సంఘర్షణలను, విలువలను వ్యాఖ్యానించే ఆధునిక వచన సాహిత్య కళా పక్రియ నవల. దీనినే సాంఘిక నవల అంటున్నాం. ఇందులో సమకాలపు చరిత్ర ఘటనల గతిక్రమం నేపథ్యంగా ఉండవచ్చు. పాత్రలు, ఇతివృత్తం కల్పితాలై ఉంటాయి. కానీ కథ కల్పితమైనా సమకాలపు వాస్తవ సామాజిక ఆర్ధిక రాజకీయ సాంస్కృతిక పరిణామాలు గుర్తించదగిన పోలికలతో ఇతివృత్తంలో భాగమైతే అది డాక్యుమెంటరీ నవల. …

కల్లోల కలల కాలం (సలాం హైదరాబాద్‍ – రెండవ భాగం : నవలా పరిచయం) Read More »

ప్రేమావరణం

‘‘నేను నీవైనీవు నేనైనా శ్వాస నీదైనీ శ్వాస నాదైమనిద్దరిదీ ఒకటే ధ్యాసై’’ఇవన్నీఒన్లీ ఇల్యూజన్సాఫ్‍ ఎమోషన్స్ వద్దుమనకొద్దుఈ అసంబద్ధ అసంగతాలు మనకొద్దు… నీవు నీవులా వుంటూనేను నేనులా వుంటూమనం మనంలా వుందాంకలిసుందాం…విడిపోదాం…కలిసుందాం…మనకిఎప్పుడుఏది యిష్టమైతే అలా వుందాం… ఆధిపత్యానికీ బానిసత్వానికీచోటులేని చోటు కదా..ఈ ప్రేమావరణం.. -జుగాష్‍ విలిఎ : 98482 66384

పర్యావరణం – శాస్త్రం – నైతికత – తాత్విక దృక్పథాలు

(గత సంచిక తరువాయి)Environmental Ethics (పర్యావరణ నైతికత)“Environmental ethics is a systamatic account of the moral relations between human beings and their natural relations between human beings and their natural environment” (page:11, Environmental philosophy)మనుషులు తమచుట్టూ ఉన్న సహజ పర్యావరణంతో కలిగి ఉండే నైతిక సంబంధాల క్రమ పరిగణననే పర్యావరణ నైతికత అనవచ్చు.Environmental ethics ఏమి భావిస్తుందంటే నైతిక నియమాలు సహజ ప్రపంచాన్ని మానవ ప్రవర్తన గౌరవించేట్లు …

పర్యావరణం – శాస్త్రం – నైతికత – తాత్విక దృక్పథాలు Read More »