తెలుగునాట కనిపించే శాసనాలలో నామక శాసనాలది ప్రత్యేకస్థానం. కేవలం పేర్లు మాత్రమేకదా ఇవి శాసనాలా అని పెదవి విరిచే శాసనవేత్తలకు కూడా సవాలు విసురుతాయి కొన్ని లేబుల్‍ లేఖనాలు. రాజుల ఆజ్ఞలు, దానాలు, యుద్ధాలు, ప్రశస్తులు మాత్రమే కాదు శాసనాలు. చిన్నదైనా, పెద్దదైనా, పదమైనా, పదంలో ఒక ముక్కైనా, ఐదు, పది నుంచి వందల పంక్తుల శాసనాలైనా వాటిలోని విషయం, కాలాలకే ప్రాధాన్యత. రాజుల వివరాలు తెలిపే శాసనాలు చరిత్ర కాలక్రమణికకు ఎట్ల పనికొస్తాయో, ఒకప్పటి సామాజిక …
‘‘కావ్యేషు నాటకం రమ్యమ్‍’’ అని చెప్పినట్లుగా జానపదకళా రూపాల్లో యక్షగానం రమ్యమైనది. నేటికీ గ్రామాల్లో ఆడబడుతున్న అచ్చమైన జానపదకళారూపం. యక్షగాన ప్రదర్శనల వలన సామాన్య ప్రజలకు తెలుగుభాష పట్ల ఆసక్తి పెరిగింది. యక్షగానాల ప్రభావంతో రామాయణ, భారత, భాగవత, పురాణ, చారిత్రక కథలు ప్రాచుర్యాన్ని పొందాయి.ప్రపంచంలోని ప్రతి మానవుడు తన ఆలోచనలను, ఇతరులకు తెలపడానికి, ఇతరుల ఆలోచనలను తెలుసుకోవడానికి ఉపయోగించే సాధనమే భాష. భాష ప్రవాహం లాంటిది. కొత్త కొత్త పదాల్ని తనలో ఇముడ్చుకుంటుంది. మానవుడు భాషను …
(గత సంచిక తరువాయి)గత రెండు కథనాలలో అంటార్కిటికాకు సంబంధించిన చాలా విషయాల్ని తెలుసుకున్నాం. అంటార్కిటికాపై జరిగిన ప్రయోగాలన్నీ గతంలో కన్నా అంటార్కిటికా వేడి ప్రాంతంగా మారుతుందన్నట్లుగా గణాంకాల్ని అందించాయి. గత ఆరు దశాబ్దాలుగా ఈ ప్రాంతంలో ప్రతీ దశాబ్దానికి ఉష్ణోగ్రత ఈ కింది విధంగా పెరుగుతున్నట్లుగా తేల్చారు. అలాగే గత అయిదు సంవత్సరాల నుండి ఉష్ణోగ్రతలు అనూహ్యంగా పెరుగుతున్నట్లుగా శాస్త్రజ్ఞులు, పరిశోధకులు గుర్తించారు. అవి వరుసగా 24 మార్చి 2015 17.5°C6 ఫిబ్రవరి 2020 18.3°C13 ఫిబ్రవరి …
ప్రకృతే నియంత్రిస్తుంది! 13 ప్రకృతే శాసిస్తుంది!! అంటార్కిటికా అంతరించిపోతే!!?? Read More »
జాతీయ మట్టి సర్వే-భూ వినియోగ ప్రణాళిక సంస్థ (ఎన్‍.బి.ఎస్‍.ఎస్‍-ఎల్‍.యు.పి.) నిపుణులు డా. వి. రామమూర్తి ఇంటర్నెట్‍లో అందించిన వివరాలు. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో పంట భూముల గురించి కొన్ని దశాబ్దాలుగా అధ్యయనం చేస్తున్న వ్యవసాయ శాస్త్ర నిపుణులు డాక్టర్‍ వి. రామమూర్తి. భారతీయ వ్యవసాయ పరిశోధనా మండలికి అనుబంధంగా ఏర్పాటైన ‘జాతీయ మట్టి సర్వే-భూ వినియోగ ప్రణాళిక సంస్థ (ఎన్‍.బి.ఎస్‍.ఎస్‍-ఎల్‍.యు.పి.)’ బెంగళూరు ప్రాంతీయ కార్యాలయంలో ప్రధాన శాస్త్రవేత్తగా ఆయన సేవలందిస్తున్నారు. స్థానిక సాగు భూముల తీరుతెన్నులు, వాతావరణ పరిస్థితులను …
పిల్లల రచనలకు ప్రాచుర్యం కల్పించడం, ప్రచురించడం, పంపిణీ చేయడం, మార్కెటింగ్‍ లాంటి సమస్యలు ఉన్నా, ఇలాంటి అంశాలపై దృష్టి సారించిన ‘చిల్డ్రన్స్ ఎడ్యుకేషనల్‍ అకాడమీ’ తెలంగాణాలోని ఉమ్మడి 10 జిల్లాల ‘‘బడి పిల్లల కథలు’’ సంకలనాలుగా అందమైన బొమ్మలతో వెలువరించింది. ఆ ‘పది జిల్లాల బడి పిల్లల కథలు’ దక్కన్‍ల్యాండ్‍ పాఠకులకు పరిచయం చేయడంలో భాగంగా ‘హైదరాబాద్‍ బడిపిల్లల కథలు’ గురించి బాల సాహితీవేత్త డా।। సిరి గారి విశ్లేషణ.కథల కోసం చిల్డ్రన్స్ ఎడ్యుకేషనల్‍ అకాడమీ వారి …
దాదాపు సంవత్సరం తర్వాత పిల్లలు బడిబాట పట్టారు. కరోనాతో అతలాకుతలమైన అనేక రంగాలలో విద్యారంగం ప్రధానమైనది. లాక్‍డౌన్‍ ఎత్తివేసిన తరువాత ఉత్పత్తి, ఉపాధి, పాలనా రంగాలలో వీలును బట్టి వరుస వారీగా కార్యకలాపాలు మొదలైనప్పటికీ, విద్యారంగంలో త్వరితగతిన చర్యలు తీసుకునే అవకాశాలు లేకపోయాయి. ఆన్‍లైన్‍ క్లాసులు అన్ని వర్గాల విద్యార్థులు ఉపయోగించుకోలేక పోయారు. ఆన్‍లైన్‍ క్లాసులు ప్రత్యక్ష బోధనకు సమానం కాకపోయినప్పటికీ తాత్కాలిక ప్రత్యామ్నాయ మార్గంగా అవసరమయ్యాయి. సంవత్సర కాలం పిల్లలు చదువు అనే అంశానికే దూరమయ్యారు …
శంనోమిత్రః శంవరుణ।। శంనో భవత్పర్యమాశంనో ఇండ్రో బృహస్పతిః।। శంనో విష్ణువిష్ణురురుక్రమఃదేశభక్తి, ప్రజాహిత చింతన మూర్తీభవించిన నిస్వార్థ నిరాడంబర ప్రజా సేవకులు శ్రీ కొత్తూరు సీతయ్య గుప్త. వారు పుట్టింది అతి సామాన్య కుటుంబంలో, ఒక చిన్న వ్యాపార సంస్థలో ఉద్యోగిగా జీవితం ఆరంభించారు. ఏ వ్యాపార సంస్థలో పనిచేసినా లక్షలు ఆర్జించే వ్యవహారదక్షులు. వృత్తిని బట్టి వ్యాపారస్తులైనా, ప్రవృత్తిని బట్టి దేశభక్తుడు. జాతీయవాది, గాంధీతత్వాభిమాని, ప్రజాహిత చింతనగల సంఘ శ్రేయోభిలాషి, నిజాం నిరంకుశ పరిపాలనకు వెరవని ధైర్యశాలి. …
‘దస్త్రమ్‍’ పేరిట తెలంగాణ కథలను వెతికి వెలుగులోకి తెస్తున్న క్రమంలో 2002లో వాసుదేవరావు కనబడ్డాడు. అప్పటి నుంచీ ఆయన గురించి ఏ సమాచారం దొరికినా క్రోడీకరించుకోవడం అలవాటయింది. ఆయన కథలను మళ్ళీ మళ్లీ చదివాను. శ్రీవాసుదేవరావు రాసిన కథల్లో హైదరాబాదీతనం ఉన్నది. రుబాబుగా, డాబుగా, దర్పంగా, నిక్కచ్చిగా, నిజాయితీగా ఉండే హైదరాబాదీ (ఎనుకటి) మనస్తత్వం కథల్లో రికార్డయింది. అయితే కథకుడు శ్రీవాసుదేవరావు గురించి ఎంత వెతికినా అదనపు సమాచారం ఏమీ లభించలేదు. ఈ తరుణంలో చినుకు పత్రికలో …
ఒకరుగాదు ఇద్దరు కాదు. అనేకమంది పురాలిపి పరిశోధకులు, భాషావేత్తలు, శాసన విశ్లేషకుల దృష్టిని ఆకర్షించింది కొరవి శాసనం. ప్రస్తుత తెలంగాణా, మునుపటి వరంగల్‍ జిల్లా, మహబూబాబాద్‍ తాలూకాకు 10 కి.మీ. దూరంలో నున్న కొరవిలోని వీరభద్రాల యంలో ఉంది. ఈ శాసనం అసలక్కడికెలా వచ్చిందో తెలిపే ఓ కథ ఉంది. 1966లో ఈ శాసనం తొలిసారిగ పురావస్తుశాఖ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఆ సం।।మే ఈ శాసనం నకలు తీసి, శాసన విభాగపు వార్షిక నివేదికలో 327 నంబరు …
అలనాటిమేటి తెలంగాణ శాసనాలు-7 ముదిగొండ చాళుక్య నిరవద్యుని కొరవి శాసనం (క్రీ.శ.935) Read More »
అనగనగా ఐదు వేల సంవత్సరాల క్రితం మధ్య ఆసియా నుండి గుర్రాల నధిరోహించిన కొన్ని గుంపులు మన దేశానికి ‘‘మిడతల దండులా’’ వలస వచ్చారు. వారందరు ‘‘పీతకేశులు’. అనగా బంగారు రంగు జుట్టు గలవారు. నీలి కన్నుల వారు. వారి కనులలో నీలిసముద్రాల నీలినీడలు కదలాడేవి. వారు రాగి వర్ణపు శరీరాల వారు. స్థానికులైన ‘‘ద్రావిడులు’’ వారిని ‘‘ఆర్యులు’’ అన్నారు. ఆర్యుల నాయకుడు ‘‘ఇంద్రుడు’’. ద్రావిడుల నాయకుడు ‘‘దివోదాసు’’. ఆర్యద్రావిడ సంగ్రామాలు, సంఘర్షణలు జరిగిజరిగి చివరికి వర్ణ …
© 2020 Deccan Land Magazine. All rights reserved
