October

వావికొల్లులో ఉదయనచోడుని కొత్తశాసనం

నల్లగొండ జిల్లా గుండ్లపల్లి మండలంలోని వావికొల్లు గ్రామం పొలిమేరలో కందూరుచోడులనాటి కొత్తశాసనం లభించింది. ఇది తెలంగాణ చరిత్రలో కొత్తపేజీ. కందూరుచోడుల పాలనాకాలానికి చేర్చిన కొత్త విశేషణం. నల్లగొండ జిల్లాకేంద్రానికి పొరుగునవున్న పానుగల్లు రాజధానిగా కందూరు-1100ల నాడును కందూరిచోడులు తొలుత కళ్యాణీ చాళుక్యులకు సామంతులుగా, తర్వాత కాకతీయ సామంతులుగా 250యేండ్లు పాలించారు. ఈ శాసనంలో పేర్కొనబడిన ఉదయనచోడుడు నల్లగొండ జిల్లా శాసనసంపుటి, వా.2లో సం.25వ, క్రీ.శ. 1149నాటి సిరికొండ శాసనంలో ప్రస్తావించబడ్డాడు. ప్రస్తుత వావికొల్లు శాసనం ఉదయనచోడుని శాసనాలలో …

వావికొల్లులో ఉదయనచోడుని కొత్తశాసనం Read More »

జానపద కళారూపాల్లో దక్కనీ కళాసంస్కృతి

ప్రపంచ జానపద కళ ఉత్సవాలను ప్రతీ సంవత్సరం ఆగస్టు 22నాడు జరుపుకోవడం ఆనవాయితీగా వస్తోంది. లిఖిత సంప్రదాయానికి ముందే దేశదేశాల్లో జానపద కళారూపం మౌఖిక సంప్రదాయంలో కొనసాగుతూ వచ్చింది. అపు రూపమైన విజ్ఞానాన్ని అందించిన ఈ జానపదకళ జాతుల వారసత్వసంపదగా మిగిలి పోతోంది. అంతేగాదు అది జాతుల సాంస్కృతిక చిహ్నంగా కూడా నిలిచి పోతోంది. వాస్తవంగా జానపద అస్తిత్వమంతా జానపద కళా వైభవాల్లోనే నిక్షిప్తమై ఉంది. ఒక్క కళలే గాదు మానవ మనుగడకు శాస్త్రీయ దృక్పథాన్ని కలిగించింది …

జానపద కళారూపాల్లో దక్కనీ కళాసంస్కృతి Read More »

గోండు (కోయతూర్‍) భాష డిక్షనరీ – ఒక పరిశీలన

నిజమైన భారతీయులు ఎవరు? అనే ప్రశ్న ఉత్పన్నమైనపుడు అసలు ఈ దేశంలో మూలవాసి ఎవరు? ఆ మూలవాసులకు ఈ దేశంలో దక్కిన గౌరవం ఎలాంటిది? వారి ఆస్తిత్వ మూలాలు, సంస్కృతి సంప్రదాయాలు, భాషల రక్షణ పై, జీవన విధానంపై చర్చ జరిగినపుడు వారికంటు ఒక భద్రత దొరుకుతుంది. కాని 75 ఏళ్ళ స్వాతంత్య్ర భారత దేశంలో ఆ ప్రయత్నం జరగలేదు. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం ఈ దేశంలో 10 కోట్ల జనాభ గల ఆదివాసీలుఉంటే, అందులో …

గోండు (కోయతూర్‍) భాష డిక్షనరీ – ఒక పరిశీలన Read More »

నిర్వీర్యమౌతున్న నివేదికలు! శూన్యస్థాయిలో చర్యలు !!

ప్రకృతే నియంత్రిస్తుంది! 15 ప్రకృతే శాసిస్తుంది!! (గత సంచిక తరువాయి)గత కథనాలలో భూగోళానికి, మానవాళికి ముంచుకొస్తున్న పెనుప్రమాదాల్ని చర్చించాం! వివిధ సదస్సుల, సమావేశాల చర్చల్ని, తీర్మానాల్ని, దేశాధినేతల వాగ్బాణాల్ని చూసాం! అయినా జరగాల్సిన ధ్వంసరచన జరుగుతూనే వుంది. యుద్దమేఘాలు తొలగకపోగా మరింత కారుమబ్బులుగా మారుతున్నాయి. అగ్రరాజ్యాల మధ్యన చిన్న రాజ్యాలు నలిగిపోతుంటే, అమాయక ప్రజలు నిత్యం సమిధలుగా మారుతున్నారు. ఓ వైపు కాలుష్య పరిణామాల్ని ఏకరువు పెడుతూనే నిత్యం యుద్ధభేరిని మోగిస్తున్నాయి. తన ఉనికికే ప్రమాద ఘంటికలు …

నిర్వీర్యమౌతున్న నివేదికలు! శూన్యస్థాయిలో చర్యలు !! Read More »

అక్టోబర్‍ 4న ప్రపంచ జంతు దినోత్సవం

భూమి మీద మనుషులతో పాటు ఎన్నో రకాల జంతువులూ ఉన్నాయి. వాస్తవానికి మనిషి కంటే ముందే జంతువులు భూమి మీద జీవించాయని సైన్స్ చెబుతోంది. అయితే భూమి ఆవిర్భవించిన తరవాత పుట్టిన చాలా జంతు జాతులు ఇప్పుడు లేవు. ఈ ఆధునిక యుగంలోనూ మనకు తెలిసిన ఎన్నో జంతు జాతులు కనుమరుగై పోతున్నాయి. ఈ మధ్యనే అంతరించి పోయిన చీతాలు జాతిని ఇతర దేశాల నుంచి తెప్పించడం జరిగింది. ఇలా జంతువుల జాతులు అంతరించిపోకుండా, వాటిని పరిరక్షించడమే …

అక్టోబర్‍ 4న ప్రపంచ జంతు దినోత్సవం Read More »

నమ్మిన బంటు

శివపురంలో ఉండే ధర్మయ్యకు లేక లేక సంతానం కలిగింది. అతడు తన కుమారుని అల్లారు ముద్దుగా పెంచి పెద్ద చేశాడు. కానీ ఆ తర్వాత అతడు తన కొడుకుకు శ్రమపడి డబ్బులు సంపాదించాలని చెప్పాడు. అతని కొడుకు పేరు శేషు. అతడు తండ్రితో ‘‘నాన్నా! మనకు నీవు సంపాదించినదే చాలా ఉంది. నేనెందుకు కష్టపడాలి. మీ ఆస్తి అంతా కూడా నాదే కదా!’’ అని అన్నాడు . అప్పుడు ధర్మయ్య ‘‘ఒరేయ్‍! నా ఆస్తి అంతా నీదే. …

నమ్మిన బంటు Read More »

‘ఆరోగ్యదాయ నగరం’ భావన పట్టణ ప్రణాళికారచనలో కీలకం..

ఎప్పటికప్పుడు మానవాళిని విపత్తులు చట్టుముడుతూనే వుంటాయి. వాటిని ఎదుర్కోవడానికి మార్గాలు అన్వేషించడమూ, నివారించుకోవడమూ అంతే సహజం. ఇప్పుడు కరోనా అనే మహమ్మారినే కాక తద్వారా ఏర్పడిన అనేక ఒత్తిళ్లను తట్టుకొని నిలబడాల్సి వస్తుంది. వీటిని అధిగమించడానికి దీర్ఘకాలిక ప్రణాళికలు అవసరం. ఈ విపత్తులకూ, అమలు చేస్తున్న, చేయబోతున్న ప్రణాళికలకు విడదీయరాని సంబంధం ఉంటుంది. ముఖ్యంగా నగరాలు, పట్టణాల సురక్షితకు అర్బన్‍ ప్లానింగ్‍ సిస్టమ్‍ అత్యంత కీలకం. నగరాలలో, పట్టణాలలో రోజురోజుకీ జనసాంద్రత పెరుగుతుంది. 2060నాటికి 66 శాతం …

‘ఆరోగ్యదాయ నగరం’ భావన పట్టణ ప్రణాళికారచనలో కీలకం.. Read More »

చిందుల ఎల్లమ్మ

శ్రమ నుంచి పుట్టిన ఏ కళారూపమైనా మట్టి పరిమళాలు వెదజల్లుతుంది. అణచివేతకు గురైన సామాజిక వర్గాల జీవితాల నుంచి జనించే కళారూపాలేవైనా శ్రమను మరిపించేలా చేస్తాయి. ఇలాంటి కళారూపాలు ఎన్ని ఒడిదుడుకుల సునామీలొచ్చినా తట్టుకుని నిలబడతాయి. పునాదిలో మార్పు రానంతకాలం, శ్రమజీవుల జీవితాల్లో వెలుగులు పరుచుకోనంత కాలం అలాంటి కళలు సజీవంగానే ఉంటాయి. అలా సజీవంగా ఉన్న కళారూపాల్లో ‘చిందు భాగవతం’ కూడా ఒకటి.ఇన్ని సంవత్సరాలుగా ఒక కళారూపం స్థిరపడటాన్ని చూస్తే అది సామాజిక, సాంస్కృతిక జీవితంలో …

చిందుల ఎల్లమ్మ Read More »

‘బెస్ట్ టూరిజం విలేజ్‍’ కాంటెస్ట్ పోటీలో భూదాన్‍ పోచంపల్లి

పోచంపల్లి.. మన దేశానికి స్వాతంత్య్రం అనంతరం భూములు దానాలు చేయడం వల్ల భూదాన్‍ పోచంపల్లిగా మారింది. స్వాతంత్య్రం రాకముందు అరబ్‍ దేశాలకు గాజులు పంపడంవల్ల ‘గాజుల పోచంపల్లి’గా పేరు వచ్చింది. పోచంపల్లి చీరలతో ప్రపంచం మొత్తం గుర్తింపు పొందింది. ఎక్కడెక్కడ నుంచో జనాలు ఇక్కడికి వచ్చి చీరలు కొంటారు. ఇప్పుడు యునైటెడ్‍ నేషన్స్ వరల్డ్ టూరిజం ఆర్గనైజేషన్‍ (UWTA) కాంటెస్ట్కు నామినేట్‍ అయింది మన పోచంపల్లి. రాష్ట్ర రాజధాని హైదరాబాద్‍కు సుమూరు 42 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది …

‘బెస్ట్ టూరిజం విలేజ్‍’ కాంటెస్ట్ పోటీలో భూదాన్‍ పోచంపల్లి Read More »

తారే జమీన్‍ పర్‍ ‘ఇరామ్‍ మంజిల్‍’

చదివేస్తే ఉన్నమతి పోయి, కాకరకాయను కీకరకాయ అన్నట్లు మనం మన వీధులు, బస్తీల పేర్లన్నింటినీ అపసవ్యానికి, అపభ్రంశానికి గురి చేసాం. అందుకే నేక్‍నాం పల్లె నాంపల్లి అయ్యింది. నేక్‍ నాం ఖాన్‍ కుతుబ్‍షాహీల కాలంలో ఒక ఉన్నతాధికారి. అతను నివసించిన ప్రాంతమే నేక్‍నాంపురా లేదా నేక్‍నాంపల్లె. చివరికి మనం ఆధునిక కాలంలో నేక్‍ను ఎగరగొట్టి నాంపల్లెను నాంపల్లిని చేసాం. ఉన్న పేర్లను చెడగొట్టటంలో ఘనులం మనం. మూన్సే రేమండ్‍ బాగ్‍ను ముసారాంబాగ్‍ అన్నాం. తోపులబట్టీని లేదా తోప్‍కాసాంచాను …

తారే జమీన్‍ పర్‍ ‘ఇరామ్‍ మంజిల్‍’ Read More »